Magnetische ompoling en klimaatverandering ongerelateerd

De magnetische noord- en zuidpool verschuiven door de onderaardse activiteit van gesmolten ijzer. Soms verwisselen ze zelfs tijdelijk van plek. Op Facebook beweert een gebruiker dat dit "de enige oorzaak van klimaatverandering" is. Hij verwijst daarbij naar een YouTubevideo waarin het onderwerp wordt besproken. Heeft de Facebookgebruiker de video wel begrepen? En hebben magnetische ompoling en klimaatverandering überhaupt iets met elkaar te maken?

Beoordeling

Nee, er is geen bewijs dat magnetische ompoling en klimaatverandering iets met elkaar te maken hebben. De huidige aardopwarming wordt veroorzaakt door broeikasgassen, die worden uitgestoten door menselijke activiteit.

Feiten

De video is afkomstig van CBN News, een Amerikaanse christelijke nieuwszender met als missie "het evangelie te verkondigen en discipelen voor te bereiden". In het CBN-fragment spreekt Hugh Ross, een natuur- en sterrenkundige, die inzichten uit de moderne wetenschap en de Bijbel met elkaar probeert te combineren.

Ross spreekt in het fragment over magnetische ompoling, maar niet over enige relatie tussen dat fenomeen en klimaatverandering. Die link wordt alleen door de Facebookgebruiker gelegd, maar wordt niet ondersteund door enig wetenschappelijk bewijs.

Omkering van het aardmagnetisch veld

De aarde is omgeven door een magnetisch veld. Dit magnetisch veld wordt opgewekt door de vloeibare buitenkern van de aarde, die uit gesmolten metaal bestaat. Dit bewegende ijzer creëert elektrische stromen - net als in een dynamo op een fiets - die het voortdurend veranderende magnetisch veld genereren.

Het aardmagnetisch veld beschermt de aarde tegen zonnewind (geladen deeltjes die de zon continu op de aarde afvuurt) en kosmische straling uit het heelal.

Omdat de stroming van het ijzer in de aardkern constant varieert, verandert ook het magnetisch veld voortdurend. Ook de locaties van de magnetische noord- en zuidpool (in tegenstelling tot de geografische polen) verschuiven. De laatste decennia gaat die verschuiving steeds sneller.

Soms verwisselen de magnetische noord- en zuidpool zelfs volledig van plek. Dat gebeurde 183 keer in de laatste 83 miljoen jaar. Gemiddeld gebeurt het eens per 300 duizend jaar, maar de laatste keer was al 780 duizend jaar geleden. Het gebeurt dus op willekeurige momenten en is niet goed te voorspellen. De hele wisseltruc neemt enkele honderden tot duizenden jaren in beslag.

Intensiteit van het aardmagnetisch veld

Veel belangrijker dan de locatie van de polen, is de intensiteit van het aardmagnetisch veld. Ook die varieert continu. Een omkering van de polen gaat gepaard met een zeer sterke afname van de kracht van het veld.

De laatste drieduizend jaar is de kracht van het aardmagnetisch veld met dertig procent afgenomen. Dat betekent niet per se dat een omkering van de polen nu aanstaande is, of dat de afname van de magnetische kracht in hetzelfde tempo zal doorzetten. Dit blijft slecht te voorspellen.

Als het aardmagnetische veld zwakker wordt, zal dat met name leiden tot storingen bij allerlei gevoelige apparatuur zoals ruimtevaartuigen, maar ook de elektriciteitsnetwerken op aarde. Ook zal de aarde minder beschermd zijn tegen kosmische straling uit de ruimte, wat op lange termijn schadelijke gevolgen kan hebben voor het leven op aarde.

Geen bewezen invloed op klimaat

Er is geen bewijs dat een omkering van de polen of een verzwakt aardmagnetisch veld invloed heeft op klimaatverandering. Door paleomagnetisch onderzoek is vrij nauwkeurig vastgesteld op welke momenten in het verleden het aardmagnetisch veld sterk verzwakt was. Periodes van sterke klimaatverandering in de afgelopen tienduizenden jaren, vielen vaak niet samen met periodes van magnetische zwakte.

Fossielen en plantenresten die stammen uit de tijd van de laatste grote poolomkering, 780 duizend jaar geleden, laten geen sporen zien van klimaatverandering. Monsters van sedimenten diep uit de oceanen tonen aan dat de gletsjeractiviteit stabiel was in die tijd.

Daarbij is het natuurkundig niet voor te stellen dat magnetisme het klimaat kan beïnvloeden. IJzer is geen bestanddeel van de gassen die de atmosfeer van de aarde vormen, waarin het klimaat zich afspeelt. Elektromagnetische stromen in de ruimte hebben dus geen uitwerking op klimatologische processen in de dampkring.

Oorzaken klimaatverandering bekend

Bovendien zijn de oorzaken van de huidige klimaatverandering bekend. Die wordt grotendeels veroorzaakt door broeikasgassen, die worden uitgestoten door menselijke activiteit. Die broeikasgassen blijven in de atmosfeer hangen, als een deken om de aarde, en voorkomen dat de warmte van de zon kan ontsnappen naar de ruimte. De grootste boosdoener is koolstofdioxide (CO2), dat wordt uitgestoten door de verbranding van fossiele brandstoffen.

(Stand van zaken: 8.11.2024)