Zelfs bij netto-nul uitstoot blijft CO2-concentratie hoog

Planten hebben CO2 nodig om te groeien, dat leert iedereen op school bij biologie. Vanuit die basale stelling, wordt online angst gezaaid voor een te sterke daling van de concentratie CO2 in de lucht. Een Facebookgebruiker noemt "Net-Zero in 2050", het internationale streven om de wereldwijde uitstoot van door de mens geproduceerde broeikasgassen vóór 2050 tot netto nul te beperken, "je reinste zelfmoordpoging".

Volgens de Facebookgebruiker, die zich baseert op dit artikel, zou namelijk zijn aangetoond dat "het plantenleven er enorm onder begint te lijden wanneer het CO2-niveau tot onder de 500 ppm daalt." Ook beweert hij dat "een massaal afsterven van het plantenleven" kan worden verwacht, "mocht het wereldwijde CO2-gehalte ooit onder de 150 ppm komen." Houden deze uitspraken steek?

Beoordeling

De uitspraken zijn misleidende verzinsels. De concentratie CO2 in de lucht schommelde honderdduizenden jaren tussen ongeveer 180 en 300 ppm (ratio CO2-moleculen in de lucht). Vanwege door de mens geproduceerde CO2-uitstoot is de ppm sinds de industriële revolutie snel gestegen naar 426. Al het bekende plantenleven heeft dus altijd gefloreerd bij waarden lager dan 500 ppm. Zelfs als de mens geen CO2 meer zou uitstoten, leidt dat niet tot een daling tot onder de 150 ppm.

Feiten

CO2, of koolstofdioxide, is een gas dat van nature in de atmosfeer van de aarde aanwezig is. Het ontstaat bij natuurlijke processen, zoals bosbranden of vulkaanuitbarstingen, maar ook bij de verbranding van fossiele brandstoffen. De afgelopen 250 tot 150 jaar is de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer extreem toegenomen, doordat de mens sinds de industriële revolutie grote hoeveelheden fossiele brandstof verbrandt.

CO2 is het voornaamste broeikasgas in de atmosfeer. Broeikasgassen houden de warmtestraling van de zon vast in de atmosfeer en zorgen dus voor opwarming van de aarde. De natuurlijk aanwezige CO2 is dus nodig voor een leefbaar klimaat. De extra uitgestoten CO2 door de verbranding van fossiele brandstoffen, zorgt echter voor steeds snellere opwarming van de aarde, met negatieve gevolgen voor veel levensvormen.

CO2-concentratie verhoogd door de mens

De concentratie CO2 in de atmosfeer kan worden uitgedrukt in 'ppm', wat staat voor 'parts per million' ofwel 'delen per miljoen': het aantal koolstofdioxidemoleculen per miljoen moleculen droge lucht.

Honderdduizenden jaren schommelde de wereldwijde CO2-concentratie in de atmosfeer ongeveer tussen de 180 en de 300 ppm, totdat de grafiek in de laatste eeuw stijl omhoogschoot naar 426 ppm vandaag de dag. "Door menselijke activiteiten is het kooldioxidegehalte van de atmosfeer in minder dan 200 jaar met 50% gestegen," concludeert NASA, op basis van metingen en reconstructies van NOAA.

De uitspraak dat er gevaar dreigt voor het plantenleven op aarde, wanneer de ppm tot onder de 500 zou dalen, raakt dus kant noch wal. De ppm is nu 426 en is in de laatste 14 tot 16 miljoen jaar niet zo hoog geweest als nu.

In theorie klopt het dat een ppm lager dan 150 slecht nieuws zou zijn voor de flora op aarde: het zou de strengste ijstijd ooit worden. Maar de suggestie dat het streven naar netto nul emissies van door de mens geproduceerde broeikasgassen zou leiden tot een dergelijk lage ppm, is net zo absurd als de vorige bewering. In de honderdduizenden jaren voor de industriële revolutie - en waarschijnlijk ook in de honderden miljoenen jaren daarvoor - is de ppm nooit zo laag geweest.

Hypothetische gevolgen van netto nul

In het klimaatakkoord van Parijs (2015) spraken vrijwel alle landen ter wereld af om ernaar te streven de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 à 2 graden Celsius ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Om dat te bereiken moet de wereldwijde CO2-uitstoot drastisch omlaag.

Veel landen, waaronder de grootste vervuilers China, de VS en de Europese Unie, hebben zich ten doel gesteld om tegen 2050 hun netto CO2-uitstoot terug te brengen tot nul. Voorlopig lijken dat loze beloftes: de VN concludeerde dat het geheel van alle nationale klimaatplannen bij elkaar zal leiden tot een stijging van 9 procent CO2-uitstoot in 2030, ten opzichte van 2010.

Zelfs als een uitstoot van netto nul in 2050 gehaald zou worden, dan zal de wereldwijde CO2-concentratie in de atmosfeer niet snel dalen. Eenmaal uitgestoten CO2 kan honderden tot wel duizenden jaren in de atmosfeer blijven hangen. Ook als de uitstoot in de komende decennia stopt, zal het vele duizenden jaren duren voordat pre-industriële niveaus weer zijn bereikt. Dat de ppm zou kunnen dalen tot beneden de 150 ppm door te streven naar netto-nul uitstoot is de reinste fictie.

(Stand van zaken: 05.09.2024)