Victoriaanse baden zeggen weinig over zeespiegelstijging

Foto's van wat oude zwembaden lijken te zijn, zo te zien aan zee, wakkeren online scepsis over klimaatverandering aan. Volgens Facebookgebruikers (hier en hier) tonen de foto's Romeinse baden. "Nog vóór de klimaat crisis, enkele centimeters boven zee niveau. Duizenden jaren later, nog steeds," [sic] zo klinkt het.

De Facebookgebruikers zien het feit dat de baden niet onder water zijn verdwenen als hét bewijs dat de zeespiegel niet of nauwelijks stijgt. Maar zijn de baden wel echt "duizenden jaren" oud?

Beoordeling

Nee, de foto's tonen baden op Malta die weliswaar "Romeinse baden" worden genoemd, maar in werkelijkheid in de Victoriaanse tijd (1837-1901) zijn gebouwd voor de Engelse landadel. De zeespiegel stijgt wel degelijk.

Feiten

Met een reverse image search is de herkomst van de afbeelding in de eerste Facebookpost vast te stellen. De afbeelding lijkt oorspronkelijk in 2019 te zijn geplaatst op Instagram door de Finse fotograaf Julia Kivelä. "Geweldige baden in Sliema," schrijft ze erbij en ze geeft aan dat dit op Malta is.

Op dezelfde manier is ook de oorsprong van de foto in de tweede Facebookpost te ontdekken. Die blijkt afkomstig van dit reisblog van een Nederlands gezinnetje dat ook in 2019 dezelfde baden bezocht. Ook zij schrijven dat ze in Sliema op Malta waren. Onder hun foto staat: "wat een ongelooflijke ervaring om in dezelfde baden te zwemmen waarin Victorianen hebben gebaad."

De baden bevinden zich aan de oostkust van Malta, bij het stadje Sliema, niet ver van de hoofdstad Valletta.

Victoriaanse baden

Het gezin had zich blijkbaar goed verdiept in de geschiedenis van de baden, want die lijken inderdaad uit de Victoriaanse tijd te komen. Daarmee wordt de tijd bedoeld die grofweg samenvalt met de regeerperiode van de Engelse koningin Victoria (1837–1901). Malta was van 1814 tot 1964 een kolonie van de Engelse kroon.

Volgens de Maltese krant Malta Today zijn de in de rotsen uitgehouwen baden aangelegd voor de Engelse landadel. Het waren privébaden in de buurt van adellijke zomerhuizen waar de gefortuneerde lieden buiten het zicht van spiedende ogen konden baden. "Een smalle geul van waaruit zeewater in het bad kon stromen, zorgde voor watercirculatie," schrijft de krant.

Enkele reiswebsites en -blogs vertellen hetzelfde verhaal. Het Informatiedepartement van de Maltese overheid bevestigt dat de baden hun oorsprong vinden in de Victoriaanse tijd. De baden zijn dus niet duizenden, maar honderd tot tweehonderd jaar oud.

Zeespiegelstijging door klimaatverandering

Dat baden die in de Victoriaanse tijd aan de kust van Malta zijn gebouwd vandaag nog zichtbaar zijn, bewijst niet dat de zeespiegel niet stijgt.

De zeespiegel stijgt wel degelijk en de voornaamste oorzaak is klimaatverandering. Het stijgen van de zeespiegel wordt met name veroorzaakt door het smelten van poolijs en gletsjers, en door het feit dat het zeewater opwarmt en daardoor uitzet en in volume toeneemt.

Volgens het Amerikaanse overheidsagentschap NOAA voor oceanografisch en atmosferisch onderzoek is de zeespiegel wereldwijd gemiddeld met 21 tot 24 centimeter gestegen sinds 1880. De zeespiegel stijgt echter niet overal even hard.

Aan het begin van de Victoriaanse tijd zal de zeespiegel niet veel meer dan die 21 tot 24 centimeter lager dan nu hebben gelegen. De zee is namelijk veel recenter veel sneller gaan stijgen.

Waar er tussen 1993 en 2003 wereldwijd sprake was van een gemiddelde zeespiegelstijging van 2,1 millimeter per jaar, werd er tussen 2013 en 2023 een stijging van 4,3 millimeter per jaar geregistreerd. Sinds 1993 wordt de zeespiegelstijging nauwkeurig bijgehouden door satellieten.

Het KNMI geeft op basis van cijfers van het IPCC aan dat de wereldwijde zeespiegel tussen 1901 en 2010 met 19 centimeter is gestegen. De verwachting is dat er deze eeuw een verdere stijging van tussen de 26 en 82 centimeter optreedt. Nederland houdt ongeveer gelijke tred met het gemiddelde.

(Stand van zaken: 08.07.2024)