Kruisembleem Oekraïens leger anders dan het IJzeren Kruis

Sinds de Russische invasie in Oekraïne ruim twee jaar geleden, is het een veel gehoord refrein aan Russische kant: het Oekraïense regime zou bestaan uit neonazi's. Ook online blijft die bewering met de regelmaat van de klok opduiken. Bewijs daarvoor zou te vinden zijn in het symbool van het Oekraïense leger, dat president Zelensky ook op zijn T-shirts draagt. Dat kruis zou namelijk hetzelfde zijn dat ook de nazi's gebruikten als symbool. Hoe zit de vork nu echt in de steel?

Beoordeling

Het Kozakkenkruis is al jaren het symbool van de Oekraïense defensie. Dat is niet hetzelfde als het IJzeren Kruis zoals het werd gebruikt in nazi-Duitsland.

Feiten

Het officiële embleem van het Oekraïense leger is een rood Kozakkenkruis met gouden rand en in het midden de Oekraïense drietand op een blauw medaillon, dat is al zo sinds 2006. De kozakken, een gemeenschap die in de middeleeuwen in het huidige Oekraïne en zuid-Rusland leefde, vormden de inspiratie voor het embleem.

Het symbool is onder andere terug te vinden op de website van het Oekraïens ministerie van Defensie. Logisch dan ook dat het regelmatig te zien is op de T-shirts van Zelensky.

Een ander heraldisch kruis is het Duitse IJzeren kruis, van oorsprong een Pruisische militaire decoratie uit het begin van de 19e eeuw. Dat is een Maltezer Kruis. Het IJzeren kruis werd gecoöpteerd door de nazi's in 1939, met de toevoeging van een swastika. Het is die versie van het IJzeren kruis die een haatsymbool is.

Terugkerend narratief

Hoewel de twee symbolen allebei een kruis zijn, zijn het toch twee verschillende emblemen met andere context, zoals Forbes vorig jaar ook al schreef. Het narratief dat het in Oekraïne krioelt van de nazi's wordt sinds het begin van de oorlog consistent gebruikt door Rusland als rechtvaardiging van het conflict. Het bewijs dat ze voor die bewering aanvoeren schiet daarentegen vaak tekort, zoals dpa al meermaals in factchecks beschreef.

Bovendien zijn kruizen in allerlei vormen een populair motief in militaire decoraties en symbolen. Ze komen onder andere voor in het Nederlandse Bronzen Kruis, het Britse Victoria Cross en ook het Duitse Ereteken.

(Stand van zaken: 04.07.2024)