Officiële vlag van Palestina in 1939 was de Union Jack

De studentenprotesten tegen de Israëlische oorlogsvoering in Gaza duren nog voort. Niet iedereen staat echter aan de kant van de studenten. Zo wordt op sociale media een vlag gedeeld, die wordt voorgesteld als "de oorspronkelijke vlag van Palestina uit 1939". De vlag is blauw en wit met in het midden een davidster. Onderaan de afbeelding staat ook nog iets wat lijkt op een historische encyclopedie, waarmee gesuggereerd wordt dat de vlag daarin vermeld zou staan.

"Misschien een idee om te delen met de pro-Palestijnse (sic) actievoerders", is wat Nederlanders bij deze berichten schrijven. Gaat het hier echt om dé Palestijnse vlag uit 1939?

Beoordeling

Dé Palestijnse vlag bestond niet in 1939. Palestina was toen geen staat, maar Brits mandaatgebied. Daarom was op dat moment de Britse Union Jack daar de officiële vlag. De afbeelding die circuleert op sociale media toont een vlag die gebruikt werd door Palestijnse joden op dat moment.

Feiten

De politieke situatie in het gebied wat wij nu Palestina noemen zag er in 1939 helemaal anders uit. Die gebieden stonden namelijk onder Brits mandaat sinds 1923. Na de Eerste Wereldoorlog werd het voormalige Ottomaanse rijk verdeeld onder Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk (VK), waardoor het VK tot en met 1948, het moment waarop de staat Israël werd opgericht, zeggenschap had over de Palestijnse gebieden. 

Van de staat Palestina nog geen sprake

In de context van toen was Palestina dus nog niet echt een land of staat, maar meer een gebied, legt hoogleraar Maurits Berger van de Universiteit Leiden uit aan Deutsche Presse-Agentur (dpa). Daarom is het volgens Berger essentieel om een onderscheid te maken tussen "vlaggen die worden gebruikt door volkeren (Arabieren, Palestijnen), door bewegingen of organisaties (denk aan zionistische organisaties en de Palestijnse bevrijdingsorganisatie (PLO)), en door landen en staten".

Omdat Palestina Brits mandaatgebied was, gold de Britse Union Jack, de nationale vlag van het VK, als officiële vlag. Dat bevestigt ook Joel Beinin, hoogleraar in de geschiedenis van het Midden-Oosten van de Stanford University dpa via de mail. Een voorbeeld van hoe die vlag er enkele jaren later in 1946 uitzag, valt hier te zien.

De gemeenschappen van Palestijnse Arabieren en zionistische Joden in Palestina hadden daarnaast ook nog elk hun eigen vlaggen. Zo werd er tijdens de Arabische revolte in 1938 een vlag gebruikt die zeer sterk lijkt op de huidige Palestijnse vlag. Ook heel wat andere vlaggen waren in omloop. 

Hetzelfde geldt voor de Joodse gemeenschap. De vlag met davidster waar op sociale media aan gerefereerd wordt, is dus zo'n voorbeeld van een vlag die de Joden in Palestina gebruikten. 

Evolutie naar huidige vlag

De huidige vlag van Palestina werd officieel gangbaar vanaf 1948, na een Palestijnse conferentie in Gaza. Berger legt uit dat die vlag gebaseerd is op de vlag van de Arabische opstand tegen het Ottomaanse Rijk van 1916 tot 1918. In 1964 werd de Palestijnse vlag ook overgenomen door de PLO, en is die nu de officiële vlag van de staat Palestina, stelt hij.

Larousse encyclopedie

Volgens de sociale mediaberichten zou in een Franse encyclopedie gestaan hebben dat deze vlag de vlag van Palestina uit 1939 was. Via een zoekopdracht in Google verkrijgen we wikimediapagina's uit 2014 met dezelfde afbeelding. Het zou gaan om een Franse encyclopedie uit 1934 van de uitgeverij Larousse.

Dpa nam contact op met de uitgeverij en vroeg naar de exacte oorsprong en context van dit woordenboek, maar kreeg tot nu toe geen antwoord. Ook de foto's van encyclopediepagina's zijn zonder enige context door een gebruiker geüpload. Op het internet is ook geen digitale versie van die uitgave te vinden.

Een oude Franse encyclopedie is dus niet meteen de allerbetrouwbaarste bron. Zoals beschreven bleken in 1939 in het gebied Palestina vele vlaggen te wapperen, waarvan de Union Jack de officiële was.

(Stand van zaken: 17.06.2024)