Verzonnen verhaal over nieuwe regelgeving WHO

Moet je nu eens horen: online berichten waarschuwen voor een nieuwe overeenkomst binnen de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). 194 landen, dat zijn alle landen die lid zijn van het WHO, zouden overeengekomen zijn om burgers te arresteren "die tegen het vogelgriepvirus zijn", als onderdeel van "nieuwe maatregelen die zijn ontworpen om zogenaamde misinformatie uit te bannen". 

Die overeenkomst zou nu vastgelegd zijn via nieuwe amendementen. In die nieuwe wetgeving zou ook staan dat "de nationale sovereiniteit" van landen afgeschaft wordt en dat de WHO verregaande bevoegdheden zou krijgen "om wetten in westerse landen aan te nemen". Is deze angst terecht?

Beoordeling

Nee, want in de nieuwe amendementen die onlangs werden aangenomen wordt geen woord gerept over de vogelgriep. De WHO heeft daarnaast geen enkele bevoegdheid om wetten in landen op te leggen, ook niet via de nieuwe amendementen.

Feiten

De claim heeft een enorm bereik: naast de Facebookberichten circuleert het ook op X en verschillende alternatieve nieuwssites. Eén enkel X-bericht haalde al meer dan twee miljoen weergaven. 

The People's Voice, een site die voortdurend valse informatie verspreidt (zie hier en hier), was een van de eersten om de claim te verspreiden. Ter argumentatie verwijzen ze naar de nieuwe amendementen van de International Health Regulations (IHR). Wat staat daar nu precies in? 

International Health Regulations

De IHR is een rechtsinstrument, dat in 1951 werd aangenomen en als doel heeft de internationale verspreiding van ziekten op een gecoördineerde manier te voorkomen, zich ertegen te beschermen en erop te reageren. De coronapandemie bracht echter bepaalde tekortkomingen aan het licht en zette de lidstaten van de WHO ertoe aan de IHR te herzien.

De nieuwe amendementen werden begin juni gecommuniceerd. Daarin is echter nergens sprake van het vogelgriepvirus of van de afschaffing van de nationale soevereiniteit van landen (zie samenvatting hier). Deutsche Presse-Agentur (dpa) nam ook contact op met het WHO en zij stellen dat van deze claim helemaal niets waar is. 

Professor internationaal gezondheidsrecht Lawrence Gostin (Georgetown University) bevestigt dat de WHO geen enkele macht heeft om wetten aan natiestaten op te leggen, ook niet via de nieuwe amendementen van de IHR. Natiestaten beslissen zelf over hun eigen beleid en wetgeving inzake gezondheidszorg. Ook beperkt de IHR niemand in zijn vrijheid van expressie, aldus de professor. Dat wordt bovendien op de site van het WHO ook uitgelegd. 

WHO over vogelgriep

De vogelgriep is de laatste tijd sterk in opmars onder dieren. De WHO publiceerde daarover op 12 juni nog een persbericht. Zo was er de laatste vijf weken een verdrievoudiging van het aantal besmettingen bij melkvee met het H5N1-virus, het virus verantwoordelijk voor de vogelgriep.

Het gevaar voor mensen blijft voorlopig wel laag, aangezien het virus niet makkelijk menselijk overdraagbaar is. Tot nu toe werd nog maar één menselijk slachtoffer aan dit virus vastgesteld. 

Meer van hetzelfde

Deze claim past in het rijtje van valse claims die zowel over het WHO als over de vogelgriep de laatste jaren de revue passeerden op sociale media.

In het verleden werd bijvorbeeld al valselijk beweerd dat de vogelgriep helemaal niet bestaat en een 'hoax' is, bedoeld om het aanbod aan kippen te reduceren om mensen zo te dwingen vegetariër te worden.

Ook de idee dat het WHO aan staten wetgeving kan opleggen is niet nieuw. De afgelopen jaren werden daar verschillende factchecks aan gewijd met als telkens dezelfde conclusie: er klopt helemaal niets van.

(Stand van zaken: 14.06.2024)