Opwarming aarde veroorzaakt warmer, en ook natter weer

"Morgen is het 10 juni. Het wordt 12 graden", werd op 9 juni op sociale media gepost. En inderdaad, het weerbericht loog er niet om: een schamele 11,3 graden werd gemeten in De Bilt. "Laat dat even goed bezinken voor als er nog eens iemand 30 miljard komt ophalen op (sic) 0.00036 graden opwarming te voorkomen", gaan de sociale mediagebruikers verder. Maar zijn het die cijfers die moeten bezinken, of moet iemand terug naar de aardrijkskundeles?

Beoordeling

Het lokale dagelijkse weer is geen weergave van het wereldwijde klimaat. Een koude dag of periode is dus geen bewijs dat de opwarming van de aarde niet plaatsvindt. Het klimaat op aarde warmt wel degelijk op.

Feiten

Weer en klimaat zijn twee verschillende dingen. Het weer is wat er in één dag gebeurt in de atmosfeer in een bepaald gebied: het is wisselend en verandert binnen minuten, uren, dagen of weken. Luchtdruk, luchtvochtigheid, temperatuur en windrichting bepalen het weer.

Om het klimaat te begrijpen, moet verder uitgezoomd worden. Het klimaat zijn alle weergegevens over een langere periode samen. Meestal wordt hiervoor een periode van dertig jaar aangehouden. Uit deze gegevens kan het klimaat van een bepaald gebied herleid worden.

En uit al deze gegevens blijkt steeds weer dat het klimaat verandert en wereldwijd opwarmt. In de laatste 130 jaar is de gemiddelde temperatuur op aarde met 1 graad gestegen.

Opwarming veroorzaakt ook nattigheid

De klimaatverandering en deze gemiddelde wereldwijde stijging, betekenen niet noodzakelijk dat het overal ter wereld ieder jaar warmer wordt. Het weer kan immers nog steeds schommelen.

Zo voelde de afgelopen natte lente misschien niet warm aan, een gevolg van klimaatverandering was zij toch. Door de opwarming van het klimaat verandert namelijk ook het verdampingsproces op aarde: poolkappen smelten, waardoor meer water in de oceaan terechtkomt. En ook de oceanen warmen op, waardoor oceaanwater sneller verdampt. Dat verdampte water stijgt de lucht in, en kan vervolgens weer op land neerslaan. En zie daar het gevolg: geen lente vol bloedhete dagen, maar juist hele natte.

En al was ze niet al te zonnig of heet, de afgelopen lente was de warmste lente ooit gemeten in Nederland. De gemiddelde temperatuur was 11,8 graden: bijna 2 graden warmer dan gemiddeld over de afgelopen dertig jaar. Vooral 's nachts was het warmer dan normaal. "Dat komt door de vele bewolking", legt NOS-weerman Peter Kuipers Munneke in dit artikel uit. "Bewolking tempert de temperatuur overdag, maar 's nachts werkt het als een deken. Het zorgt ervoor dat het 's nachts niet veel afkoelde."

Het politieke klimaat

De cijfers die in de post genoemd worden, 30 miljard en 0,00036 graden, verwijzen naar een klimaatpakket dat Rob Jetten, de toenmalige minister voor Klimaat en Energie, in 2023 presenteerde. In dat pakket werd 28 miljard euro vrijgemaakt voor extra maatregelen, zodat Nederland de klimaatdoelstellingen van 2030 nog kan halen.

Toen in het Kamerdebat door de oppositie gevraagd werd voor hoeveel minder opwarming het pakket exact zou zorgen, maakte Jetten op basis van gegevens van het IPCC de rekensom en kwam uit op 0,000036 graden (één nul meer dan in de posts op sociale media dus). Die berekening slaat overigens enkel op het effect van dit pakket, en niet de gehele Nederlandse klimaataanpak.

Veel geld voor een wel heel klein getal, vond PVV-Kamerlid Alexander Kops. Jetten verdedigde het standpunt dat we wereldwijd een bijdrage moeten leveren aan het tegengaan van klimaatverandering, en dat Nederland een voorbeeldfunctie moet innemen.

(Stand van zaken: 13.06.2024)

Opmerking: een link in de bronnenlijst werd naderhand nog verbeterd.