Waarschuwing KNMI over droogte verkeerd begrepen

Het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) bracht recentelijk een publicatie uit over de verdroging die in Nederland ieder jaar steeds vroeger begint. Dat bericht lokt sociale media onbegrip uit. "Het KNMI begint nu al weer over watertekort te zeuren terwijl er nog boeren door de vele regen in de drassige grond zakken met hun tractoren! Wat een FakeNews en bangmakerij alweer! KNMI, STOP daarmee!" (sic), schrijft een Nederlandse op Facebook. Een ander bericht bestempelt het zelfs als een 1 aprilgrap. Klopt het bericht van het KNMI dan echt niet?

Beoordeling

De gebruikers op sociale media verwarren klimaatverandering met tijdelijke weersverschijnselen. Deze herfst en winter was effectief zeer nat, maar over de lange termijn bekeken start de verdroging in Nederland ieder jaar vroeger.

Feiten

Wat betekent droogte precies? Karin van der Wiel, wetenschappelijk onderzoekster aan het KNMI en een van de auteurs van de publicatie, licht het telefonisch toe aan Deutsche Presse-Agentur (dpa). Zij legt uit dat "droogte ontstaat wanneer er meer water verdampt dan dat er wordt aangevuld. Dat zorgt dan voor een neerslagtekort. Als die periode lang genoeg duurt, spreken we van droogte."

Droogtes vinden vooral plaats in de zomer: dan is er meer verdamping door hogere temperaturen wat een neerslagtekort kan veroorzaken. Dit betekent overigens niet dat droogte direct tot problemen leidt: dat hangt af van de hoeveelheid grondwater en het peil van de rivieren.

Verwarring weer en klimaat

Op dit moment is er in Nederland geen droogte. Het weer was zelfs zeer nat, toont deze grafiek van het KNMI. Dat is dan ook niet het punt dat het artikel van het KNMI probeerde te maken.

Wat is er dan aan de hand? Wel, de berichten op sociale media verwarren weer met klimaat. Dit jaar was er toevallig een hele natte herfst en winter, maar dat is niet ieder jaar zo. Tussen de jaren onderling is er een grote variatie in het neerslagtekort. Het ene jaar kan zeer nat zijn, terwijl er bijvoorbeeld in het andere jaar al vroeg in het seizoen droogte kan zijn.

Het artikel van het KNMI toont daarentegen een beeld van de trend op langere termijn. Het vergelijkt de verdroging tussen de tijdperiodes 1994-2023 en 1965-1993. Die vergelijking toont dat de verdroging in Nederland steeds vroeger komt. Volgens het rapport start het neerslagtekort in Nederland nu enkele dagen vroeger dan vijftig jaar geleden.

"Dat boeren met tractoren nu in drassige grond zakken zou dus ook prima waar kunnen zijn, maar het KNMI-onderzoek gaat simpelweg niet over afgelopen herfst en winter, maar over het groeiseizoen van de afgelopen zestig jaar. Er is dus niet per se een tegenstelling tussen die twee zaken", laat Nederlands universitair docent hydroklimatologie Ruud van der Ent van de Technische Universiteit Delft dpa per mail weten.

Klimaatverandering in Nederland

De metingen van droogte beginnen bij het KNMI ieder jaar op 1 april. Dat is namelijk de start van het groeiseizoen. Vanaf die dag wordt het neerslagtekort bijgehouden om droogtes in de zomer op tijd te kunnen signaleren.

Door klimaatverandering komen langere periodes van droogte steeds vaker voor. Andere gevolgen van klimaatverandering zijn extreme hitte, de stijging van de zeespiegel en hevigere regenval. Hoe die gevolgen precies zullen zijn, valt nog af te wachten en ligt nog in onze handen. Dat tonen verschillende klimaatscenario's. 

(Stand van zaken: 11.04.2024)