Link Oekraïense paspoorten en vier verdachten is ongegrond

Op vrijdag 22 maart werd een terroristische aanslag gepleegd op een concerthal aan de rand van Moskou. De Russische autoriteiten pakten al snel elf mensen op, waarvan vier direct betrokken zouden zijn bij de terroristische daad. In een toespraak op televisie legde Poetin de verantwoordelijkheid voor de aanslag bij Oekraïne. Sociale mediagebruikers doken maar al te graag het internet in om hier bewijs voor op te trommelen. Deze vier paspoortfoto's zouden dan ook van de vier hoofdverdachten zijn, allemaal Oekraïense staatsburgers. Is dit een sterk staaltje burgerjournalistiek, of zijn mensen aan het trollen?

Beoordeling

De paspoorten hebben niets met de vier hoofdverdachten te maken. Twee van de vier paspoorten zijn modelpaspoorten, en dus niet van echte mensen. De overige twee zijn van een Oekraïense man die al in 2020 is opgepakt voor een aanslag op een synagoge, en van een Russische blogger.

Feiten

Te beginnen bij het identiteitsbewijs dat bovenaan in de Facebookpost staat. Met een reverse image search duikt de foto van de ID-kaart op in een Oekraïens nieuwsartikel van augustus 2020. De man in de foto is Yulii Tsiezar. Op 28 juli 2020 zou hij een aanslag op een synagoge in Mariepol gepleegd hebben. Hij was eerst voortvluchtig, maar werd op 12 augustus 2020 opgepakt.

Russische blogger

De tweede identiteitskaart, linksonder in de Facebookpost, blijkt van de Russische blogger Nikolai Malukha. In 2016 ontving hij het Oekraïense staatsburgerschap, en dus ook een Oekraïense ID-kaart.

Van zijn Russische staatsburgerschap wilde hij afstand doen, schrijft hij in 2016. Op zijn Facebookprofiel omschrijft hij zich als een Oekraïense patriot. Malukha liet in een ironische post op Facebook weten dat hij blijkbaar verdacht wordt van de aanslag in Moskou.

Twee modelpaspoorten

Tot slot zijn de twee paspoorten rechtsonder in de Facebookpost modelpaspoorten. Dat betekent dat ze niet van echte mensen zijn, maar de foto's op overheids- en informatiewebsites als voorbeeld worden gebruikt.

De eerste foto is terug te vinden op de website van een Oekraïense nieuwszender; het logo van deze zender is ook rechtsonder op de foto te zien. De foto wordt gebruikt in een artikel over de uitgave van identiteitskaarten voor kinderen vanaf 14 jaar. Het tweede paspoort is te vinden op Wikipedia, als voorbeeld voor hoe een Oekraïens paspoort uit 1994 er uit zag.

De paspoorten hebben dus niets met de vier hoofdverdachten van aanslag in Moskou te maken. Dat toonde de Griekse factcheckers van Ellinika Hoaxes ook al aan, als ook de Vlaamse collega's van VRT.

Aanslag in Rusland

De vier hoofdverdachten blijken mannen van Tadzjiekse afkomst - geen Oekraïense staatsburgers. Gister verschenen ze zwaar toegetakeld voor de rechter. Twee van de vier zouden een bekentenis hebben afgelegd, maar onder welke omstandigheden is onbekend.

In de nacht na de aanslag eiste Islamitische Staat (IS) de verantwoordelijkheid op. Poetin zegt inmiddels dat de aanslag is gepleegd door "radicale moslims" maar zoekt ook nog steeds een link met Oekraïne, ook al is er momenteel geen helder bewijs voor Oekraïense inmenging.

In de Russische media werd dit weekend een AI-gegenereerde video uitgezonden van een hoge Oekraïense functionaris, waaruit de verantwoordelijkheid van Oekraïne voor de aanslag zou blijken. De BBC toonde aan dat hier niets van waar was. Opgelet dus, met alle informatie die online rondgaat over de aanslag.

(Stand van zaken: 26.03.2024)