McCain ontmoette rebellen die vochten tegen ISIS

Een foto zou voormalig Amerikaans senator John McCain tonen, poserend met Abu Bakr al-Baghdadi, de voormalig leider van terreurorganisatie ISIS. Een Facebookgebruiker suggereert een samenzwering wanneer hij schrijft dat "Obama’s leger" Al-Baghdadi "zgn [zogenaamd] nooit kon vinden." President Trump rekende later af met Al-Baghdadi en zou ook McCain door het vuurpeloton hebben laten executeren. Geraaskal? Ja.

Beoordeling

De foto toont voormalig Amerikaans senator John McCain in 2013 in Syrië met leiders van verschillende strijdgroepen die gelieerd waren aan het Vrije Syrische Leger (VSL). Daaronder bevonden zich strijders van de Noordelijke Stormbrigade (NS), die destijds juist tegen ISIS vocht. De man die op Al-Baghdadi zou lijken, is waarschijnlijk lid van de NS.

Feiten

De foto die nu op Facebook opduikt, is gemaakt in 2013. Op 28 mei van dat jaar plaatste de Amerikaanse senator John McCain een foto van een ontmoeting met dezelfde mensen, op dezelfde plek. Hij zette het op Twitter, tegenwoordig X. Hij schreef daar toen bij: "Belangrijk bezoek aan dappere strijders in #Syrië die hun leven riskeren voor vrijheid en onze hulp nodig hebben."

Uit vele mediaverslagen (hier, hier, hier) blijkt dat McCain de dag ervoor inderdaad in Syrië was geweest, voor een ontmoeting met leiders van het Vrije Syrische Leger (VSL). Het VSL was destijds een van de meest prominente strijdgroepen in de opstand tegen het regime van president Bashar al-Assad.

Westerse mogendheden zagen het VSL als potentiële partner, omdat de toenmalige VSL-stafchef, generaal Salem Idris, zich presenteerde als gematigd en democratisch alternatief voor de jihadistische oppositie tegen het regime. Idris is de man met de snor, in het gestreepte overhemd, op de foto naast McCain.

Senator McCain was in het gezelschap van generaal Idris vanuit Turkije de Syrische grens overgestoken om daar met leiders van verschillende eenheden binnen het VSL te spreken. McCain bekritiseerde destijds president Obama, vanwege diens aarzeling om wapens te leveren aan het VSL, waarvan McCain een groot voorstander was.

Overigens overleed McCain in 2018 aan de gevolgen van kanker. Hij was tot het einde van zijn leven politiek actief en is niet door een vuurpeloton omgebracht, zoals de Facebookgebruiker beweert.

Noordelijke Stormbrigade vijandig tegenover ISIS

Onder de mannen die McCain sprak, waren ook leiders van de Noordelijke Stormbrigade (NS), een islamistische strijdgroep die onderdeel uitmaakte van het VSL. Dat stelde Mouaz Moustafa, directeur van de Syrian Emergency Task Force, een Amerikaanse organisatie die de Syrische oppositie ondersteunt en het bezoek van McCain aan Syrië organiseerde. De man die volgens de Facebookpost Al-Baghdadi zou zijn, werd door een woordvoerder van McCain ook geïdentificeerd als commandant van de NS.

De NS controleerde in de tijd van het bezoek van McCain inderdaad het gebied rond de stad Azaz in het noorden van Syrië en delen van de grensstreek met Turkije, waardoor het aannemelijk is dat zij bij het bezoek van McCain betrokken waren.

Dit is belangrijk omdat ISIS, onder leiding van Abu Bakr al-Baghdadi, in die tijd zeer vijandig stond tegenover de NS. Enkele maanden na het bezoek van McCain, barstte een hevige strijd los tussen de beide groeperingen om de controle over de regio. ISIS veroverde Azaz op de NS, maar gevechten tussen beide groepen bleven daarna voortduren.

Een statement van zes andere islamistische rebellengroepen in Syrië, op 3 oktober 2013, riep op tot een staakt-het-vuren tussen ISIS en de NS. De strijdgroepen verwijten de NS dat zij met McCain afspraken hadden gemaakt om tegen de islamistische groepen te vechten.

Ook ISIS beschuldigde de NS van samenzweren met "het Amerikaanse zwijn John McCain." Het is dus zeer ongeloofwaardig dat Al-Baghdadi, die al sinds 2010 de leider was van ISIS, rustig staat te poseren met zijn vijanden van de NS en het VSL en diezelfde John McCain.

Waar Al-Baghdadi op dat moment wél was, is niet duidelijk. Hij verscheen destijds niet vaak in het openbaar en er waren nog maar weinig foto’s van hem bekend. In juli 2014 trad hij in de openbaarheid als kalief van de nieuw gestichte Islamitische Staat (IS). Zijn baard is dan tamelijk lang en gedeeltelijk grijs. Ook dat maakt het weinig aannemelijk dat dit dezelfde man is als de zichtbaar jongere man met stoppelbaard op de foto met McCain.

Overigens ontstond er ook in 2013 al ophef over de foto van McCain, omdat een Libanese krant een van de mannen op de foto had ontmaskerd als Mohammad Nour, een NS-lid dat direct betrokken was bij de ontvoering van 11 Libanese sjiitische pelgrims een jaar eerder. Het is onduidelijk of de man die voor Nour wordt aangezien echt bij die bewuste ontvoering betrokken was. McCains woordvoerder liet aan BuzzFeed weten dat niemand zich aan hem had voorgesteld als Nour. Mocht de man op de foto toch Nour blijken te zijn, dan zou dat "spijtig" zijn, volgens de woordvoerder.

De Syrische burgeroorlog en ISIS

In 2011 begon er een bloederige burgeroorlog in Syrië die tot op de dag van vandaag voortduurt. Geïnspireerd door de Arabische Lente, eisten demonstranten in Syrië een einde aan het autoritaire regime van president Bashar al-Assad. Al-Assad reageerde met hardhandige onderdrukking van de protesten. Er vormden zich talloze gewapende rebellengroepen met verschillende ideologieën, in wisselende bondgenootschappen, die tegen het regime en tegen elkaar ten strijde trokken. De situatie ontaarde in een totale burgeroorlog. Daarbij steunden Rusland en Iran het regime van al-Assad, terwijl de VS juist rebellengroepen steunden die al-Assad’s regime omver wilden werpen.

In deze context werd ook de opkomst van ISIS in Syrië mogelijk. ISIS, dat staat voor Islamitische Staat in Irak en Syrië, is een soennitische militante beweging die voortkomt uit de Irakese tak van Al Qaida. Toen de overwegend seculiere groepen opstandelingen rond het einde van 2012 verzwakt raakten, kregen islamistische groeperingen de overhand in de Syrische burgeroorlog. ISIS maakte een opmars en veroverde delen van het land. Nadat in 2014 ook enkele belangrijke steden in Irak waren veroverd, riep ISIS een kalifaat uit, met Abu Bakr al-Baghdadi als kalief. In gebieden die werden veroverd door ISIS heerste een schrikbewind waar etnische, religieuze en culturele zuiveringen plaatsvonden en tegenstanders en gevangenen op gruwelijke wijze werden vermoord.

Uiteindelijk is ISIS zo goed als vernietigd door de vele vijanden waartegen het tegelijkertijd vocht, waaronder Koerdische, Syrische en Iraakse strijdkrachten en een door de VS aangevoerde coalitie van westerse mogendheden die bombardementen uitvoerde. Al-Baghdadi werd in oktober 2019 gedood toen Amerikaanse speciale eenheden zijn geheime verblijfplaats in Syrië binnenvielen en hij het bomvest dat hij droeg liet ontploffen.

(Stand van zaken: 22.12.2023)