Roemeense journalist was in stad onder vuur

Een Roemeense verslaggever zou haar publiek "belazeren" door te doen alsof ze dekking zoekt voor raketten van Hamas. Dit wordt beweerd door Facebookgebruikers (hier en hier), die erop wijzen dat in dit fragment mensen nonchalant op de achtergrond lopen en fietsen, alsof er niets aan de hand is. "Zionistische propaganda," schrijft een gebruiker. Maar vertellen deze beelden wel het hele verhaal?

Beoordeling

Nee, het fragment is uit een langere nieuwsuitzending geknipt. Daarin is te zien hoe de verslaggever dekking zoekt wanneer het luchtalarm afgaat, waarna explosies te horen zijn. Het fragment op Facebook begint pas als het luchtalarm is opgehouden en stopt vlak voordat de verslaggever weer opstaat om haar werk te hervatten. Ze blijkt hiermee het veiligheidsprotocol te volgen waaraan iedere journalist zich zou moeten houden.

Feiten

De verslaggever in het fragment is Cristina Cileacu, een ervaren journalist die werkt voor de Roemeense nieuwszender Digi24. Het fragment dat op Facebook rondgaat, is een selectief geknipt stukje uit een langere uitzending van Digi24, van 22 oktober 2023. Daarin deed Cileacu live verslag vanuit Ashkelon, in Israël, enkele kilometers ten noorden van Gaza.

Wie de uitzending bekijkt (vanaf 5:08), ziet dat het op Facebook gedeelde filmpje alle context weglaat. Te zien is hoe Cileacu verslag doet op straat, wanneer plots sirenes afgaan. Cileacu beschrijft wat er gebeurt en zegt tegen haar cameraman: "Nu gaat het alarm weer af, kom Vali, naar de auto, liggen." Dan loopt Cileacu tamelijk rustig naar de auto, terwijl ze voor de camera uitlegt dat "het advies is om te gaan liggen."

Wanneer de sirenes en geluiden van explosies ophouden, staat Cileacu vrij snel weer op en gaat ze verder met haar verslag. Het filmpje dat op Facebook circuleert, toont echter alleen de korte tijd tussen het moment dat het alarm ophoudt en het moment dat Cileacu opstaat. Daardoor lijkt het net alsof ze op de grond ligt terwijl er niets aan de hand is.

Statement Digi24

Het misleidend geknipte filmpje kreeg veel (media-)aandacht in Roemenië, nadat het door voormalig Roemeens premier Victor Ponta werd gedeeld op Facebook. Hij schreef: "Denk je dat de mensen die rustig achter de verslaggever fietsen van Hamas zijn?"

Cileacu’s werkgever Digi24 publiceerde al snel een statement om aan te geven dat er in Israël een protocol is, dat zegt dat elk luchtalarm serieus genomen moet worden. "Afhankelijk van waar je bent, moet je binnen een bepaald aantal seconden actie ondernemen. Als je in de open lucht bent, moet je op de grond gaan liggen. Dat is wat onze collega's deden toen ze werden verrast door zo’n alarm," aldus het statement.

Hoewel op de video inderdaad een paar mensen rustig voorbij lijken te fietsen, is in de ongeknipte beelden ook iemand anders te zien die wél dekking zoekt. Dat niet iedereen zomaar van zijn fiets springt, komt volgens Digi24 omdat mensen die meerdere alarmen per dag horen pas bang worden als er een raket in hun onmiddellijke omgeving inslaat.

De Israëlische ambassadeur in Roemenië sluit zich daarbij aan. Op X schrijft hij: "Israëli’s negeren de sirenes soms, maar journalisten moeten ze nooit negeren."

Reactie Cileacu

Deutsche Presse-Agentur (dpa) zocht contact met Cileacu. Zij antwoordde via e-mail dat ze al vaak in Israël, op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza was geweest, onder andere tijdens de vorige grote uitbraak van geweld tussen Israël en Hamas in 2014.

Ze geeft aan dat ze daarbij altijd de adviezen van de veiligheidsexperts opvolgt: "De veiligheidsadviezen komen van veiligheidsmensen in de regio. Er is een protocol dat verslaggevers in de regio kennen. De Israëlische overheid informeert iedereen regelmatig. Ik respecteer altijd de professionals, ook al ken ik de regio goed."

De Roemeense krant Libertatea vroeg aan andere journalisten met ervaring in Israël en Palestina wat zij doen als het luchtalarm afgaat. "Het idee is om niet te blijven staan," zegt Laurenţiu Rădulescu, "dat is een regel die iedereen hier respecteert." Marius Saizu zegt dat wanneer je het alarm hoort, je een plek zoekt om te schuilen, bijvoorbeeld bij een hoge muur of een auto aan de kant van de weg: "Dat zijn de instructies die Israël je geeft als je daar aankomt als oorlogscorrespondent."

Situatie in Ashkelon

Gezien de ligging van Ashkelon, slechts enkele kilometers ten noorden van de Gazastrook, is het een van de steden die van daaruit het vaakst met raketten wordt bestookt.

Op deze kaart van Liveuamap, een website die onder andere raketaanvallen wereldwijd in kaart brengt, is te zien dat in Ashkelon op 22 oktober inderdaad het alarm afging en er explosies werden gehoord.

Op het Israëlische National Emergency Portal - alleen te bereiken met een VPN die op Israël staat afgesteld - is te zien dat die dag om 11:03 op twee plekken in Ashkelon het alarm afging vanwege inkomende raketten. Dat was precies op het moment in de live-uitzending van Digi24 waarop Cileacu dekking zocht, zoals het klokje linksboven in beeld laat zien.

(Stand van zaken: 26.10.2023)