Video's tonen uitlevering van migranten in Libië aan Egypte

Een binnenplaats vol mensen, een open vrachtwagen waar ze uit springen en in een lange rij ergens heen lopen: volgens sociale mediagebruikers zien we in verschillende video's hoe illegalen in Libië arriveren om de Middellandse Zee over te steken en "Europa binnen te vallen". En dat allemaal onder het toeziend oog van de lokale politie. Volgens de posts zou het gaan om ongeveer 800.000 of 500.000 mensen, enorme aantallen dus. Maar, is in de video's eigenlijk wel te zien hoe de mensen in Libië arriveren om de overtocht naar Europa te maken?

Beoordeling

De beelden tonen een grote actie vanuit Libië om mensen die illegaal in het land verbleven uit te zetten naar Egypte, begin juni 2023. De video's laten dus niet zien hoe migranten in Libië aankomen om de overtocht naar Europa te maken. Het is natuurlijk niet uit te sluiten of de migranten de overtocht wilden maken, maar de online claims bij de video zijn dus wel misleidend.

Feiten

Voordat te achterhalen is wat er precies in de video's gebeurd, moet eerst duidelijk worden waar en wanneer de beelden zijn gemaakt. In de online posts die momenteel rondgaan worden drie verschillende video's gedeeld. In dit filmpje is tot en met 0:07 video 1 te zien van een binnenplaats vol mensen. Vanaf 0:08 begint video 2 van een andere situatie: de overvolle vrachtwagen en rij met mensen. Deze post deelt video 3, tevens van een volle binnenplaats.

Video's 1 & 3: de binnenplaats

Te beginnen met de eerste seconden van filmpje 1. Een reverse image search met een screenshot van het binnenplein, leidt tot onder andere deze TikTok van 1 juni 2023. Dat is in feite hetzelfde filmpje, alleen is er meer in beeld te zien. Zo zijn in seconde 0:03 letters boven de ingang van het gebouw te herkennen. En links in beeld het onderste gedeelte van een mast of antenne.

Dit is allebei ook in video 3, van tevens een binnenplaats, te herkennen: respectievelijk vanaf seconde 0:15 en 0:08. We zien dus dezelfde binnenplaats gevuld met mensen, vanuit twee verschillende hoeken gefilmd.

Veiligheidsgebouw in Musaid

The Observers onderzocht de video's van deze binnenplaats al in juni 2023. Zij kwam erachter dat in video 1 en 3 het gebouw met letters erop een lokale veiligheidsinstelling is in Musaid, een plaatsje net voor de Libische grens met Egypte.

De veiligheidsinstelling wordt op Google Maps niet aangegeven, noch is Google Street View in de regio beschikbaar. Toch is op Google Maps het noordelijke gebouw met binnenplaats te herkennen als de locatie van de video: het vreemde trapvormige huisje is in video 1 duidelijk te herkennen, en bovenaan de binnenplaats zien we de mast staan.

Video 2: overvolle vrachtwagens

Video 2 (vanaf seconde 0:08), met de overvolle vrachtwagens, is volgens The Observers ook in of rond Musaid gemaakt. De exacte locatie heeft dpa helaas niet kunnen herleiden. Andere bronnen, zoals dit Turkse artikel, bevestigen dat de overvolle vrachtwagens aan de Libische grens met Egypte gefilmd werden.

De Libyan News Observatory publiceerde op X zeer gelijkaardige beelden van overladen wagens begin juni 2023 en geeft er meer context bij. Volgens hen laten de beelden zien hoe recentelijk Libische militairen en de veiligheidsdienst illegale immigranten in Libië deporteerden in het grensgebied bij Emsaed. Dat is de grensovergang naar Egypte die net voorbij het plaatsje Musaid ligt. Alles wijst er op dat de video's deze deportatie laten zien.

Deportaties aan Egyptische grens

Begin juni 2023 berichtten internationale media over deze deportatie, die rond 1 juni aan de grens bij Musaid plaatsvond. Circa 4.000 migranten werden tijdens een grote actie verzameld en moesten te voet de grensovergang bij Emsaed over, naar Egypte. Het terugsturen van de illegale migranten is een poging van de Libische overheid om mensensmokkel tegen te gaan, schrijft Deutsche Welle.

Vanuit mensenrechtenorganisaties kwam veel kritiek op de wijze waarop de actie werd uitgevoerd. Overigens zouden niet alle betroffenen illegaal in Libië hebben verbleven, meldden Egyptische veiligheidsbronnen aan Reuters.

Het is niet uit te sluiten dat de mensen in de video van plan waren de overtocht naar Europa te maken, noch of ze dit uiteindelijk nog gedaan hebben. Wel is duidelijk: deze drie video's tonen niet hoe deze mensen in Libië arriveren om door te trekken naar Europa. Eerder het tegendeel. Ze worden door de Libische autoriteiten weggestuurd in een andere richting. Bovendien gaat het niet om de enorme aantallen van 500.000 of meer mensen, maar om een paar duizend.

Online filmpjes en migratieproblematiek

In juni schreef dpa al een check over dit onderwerp, maar dan bij een ander filmpje. Dat liet zien hoe de migranten in een grote groep richting de grens met Egypte liepen. Op sociale media doken over de hele zomer filmpjes van verschillende momenten van de deportatie op, met de foute claim dat het migranten toont die op het punt staan de oversteek naar Europa te maken.

De claims verspreidden zich in een zomer waarin ook het Italiaanse eiland Lampedusa de noodtoestand uitriep. Er kwamen daar veel meer vluchtelingen en migranten uit het Noorden van Afrika aan dan het kleine eiland aankon.

Waarom er plotseling meer migranten kwamen, is niet eenduidig te zeggen. Volgens de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken en Frontex, de Europese grenswacht, ligt het aan een prijzenoorlog tussen mensensmokkelaars in Tunesië en Libië. De prijs voor een overtocht wordt steeds goedkoper.

De risico's van een overtocht, of de reis naar noor Noord-Afrika, worden er voor migranten en vluchtelingen echter niet minder om.

(Stand van zaken: 04.10.2023)