Creatieve montage van NASA-beelden uit de ruimte

"Laat je niet misleiden door NASA", klinkt het online bij een video. Bij een live-uitzending vanuit het Internationaal Ruimtestation (ISS) zou per ongeluk een technicus "uit de studio" te zien zijn geweest. Het suggereert dat de beelden in scène zijn gezet en de ruimtemissie niet echt is. Een aantal afbeeldingen die volgen op het fragment insinueren dat de aarde eigenlijk plat is. Oppassen voor misleiding is inderdaad altijd verstandig, maar ook online video's moeten dan kritisch worden bekeken.

Beoordeling

De video is bewerkt. De man in de linkerhoek is digitaal aan de beelden toegevoegd en is geen technicus van de ruimtevaartorganisatie NASA.

Feiten

Het eerste fragment in de video is met een reverse image search ook terug te vinden op TikTok bij het account Spacesux. De compilatie lijkt door deze maker te zijn gemaakt, want de vormgeving met het zwarte kader en het lettertype komen overeen met veel andere video’s in het account.

Onder de TikTokvideo staan hashtags als #meme en #fake. Dit kan betekenen dat de gebruiker toegeeft dat de video met de technicus nep is, maar kan ook doelen op dat hij of zij gelooft dat de maanlanding nep is. Het account deelt in ieder geval veel video’s over dit thema.

De man die links onderin verschijnt, lijkt digitaal te zijn toegevoegd. Een aanwijzing daarvoor is te vinden in de manier waarop hij in de achtergrond opgaat. Vanaf 0.06 in de TikTokvideo is te zien hoe zijn linkerschouder (rechts op beeld) doorzichtig is, waardoor je de witte draad die achter hem langs loopt door hem heen kunt blijven zien.

Herkomst van beelden

De astronauten in de video bevinden zich inderdaad in het Internationaal Ruimtestation (ISS). Drie ruimtevaarders voegden zich op 25 september 2019 bij een zeskoppige bemanning die op dat moment al in het ISS was.

De negen ruimtevaarders waren in een livestream op de Facebookpagina van het ISS te zien, nadat de drie astronauten net met hun ruimteschip waren aangekomen. Een kortere versie van dezelfde beelden is ook op YouTube te vinden. De beelden in de gemanipuleerde video komen hier ook uit.

In de eerste seconden van de TikTokvideo kijkt de astronaut helemaal vooraan opzij. Daarna zie je rechts de hand van de man ernaast naar zijn oor gaan. Dat komt overeen met minuut 5.14 in de NASA-video. Op 0.11 in de TikTokvideo kijkt de man met het witte haar in het midden twee keer snel achter elkaar naar rechts (op beeld links). Ook dat is exact terug te zien in de NASA-beelden. Zoals verwacht: een technicus in de hoek is nergens te bekennen.

Die technicus was er dan ook niet. Door verder te zoeken tussen de sociale mediaberichten die de gemanipuleerde video delen, is een bericht op X te vinden. In de reacties deelt iemand een link naar een video die de bron is van de beeldbewerking.

De video verscheen op 29 november 2019 op YouTube. In deze versie is heel duidelijk te zien dat de man in de hoek er in is gemonteerd. De video bevat verschillende scenes waarbij dezelfde man, consequent met een sigaret bij de hand, in het ISS is gemonteerd. Van de scène op minuut 1.50 bestaat ook een extra video met een kijkje achter de schermen.

Andere foto’s en memes

De foto die na het gemanipuleerde fragment te zien is, toont een speelset met een astronaut en een cameraman. Dat is geen bewijs dat de maanlanding in scène zou zijn gezet. De maker zegt zelf dat het alleen een grap is en hij niet gelooft in de complottheorie over de maanlanding. In zijn online winkel drijft hij er verder de spot mee door te zeggen: "Het enige wat mist is een hoedje van aluminiumfolie".

Dat de maanlanding nep is en dat de aarde plat is zijn theorieën die vaak hand in hand gaan. Voor beiden is echter geen bewijs en wél veel feiten die het tegendeel aantonen. 

(Stand van zaken: 21.09.2023)