Eredoctoraat voor Boris Johnson zonder controversieel gebaar

Een foto van de Britse oud-premier Boris Johnson verspreidt zich over sociale media. Johnson was op bezoek in de Oekraïense stad Lviv en op het beeld zou te zien zijn hoe hij samen met twee andere mannen zijn arm opsteekt in een Hitlergroet. Maar het beeld blijkt bewerkt en verschillende elementen verraden dat.

Beoordeling

Het beeld met de opgestoken armen is niet echt, maar gefotoshopt. Op de originele foto, gemaakt op 9 september 2023, hebben Boris Johnson en de man naast hem de armen langs het lichaam. De vrouw en man aan de buitenzijden hebben een hand op het hart.

Feiten

De opmerkelijke afbeelding werd ook gedeeld door Jim Ferguson, een Brit met veel online volgers. Aan zijn bericht op X, het voormalige Twitter, werd een kader met extra context toegevoegd vanuit het Community Notes-programma.

In het kadertje wordt opgemerkt dat de afbeelding bewerkt is. Een URL leidt naar een Oekraïens artikel met de echte foto. De hoek waaruit de foto is gemaakt, de positie van de voeten en de gezichtsuitdrukkingen zijn exact hetzelfde. Voor sommigen is de kous dan af: deze foto werd bewerkt en de Hitlergroet werd later toegevoegd.

Anderen blijven sceptisch. Ferguson deelt als verdediging een bericht waarin wordt beweerd dat de twee foto’s op verschillende momenten zijn gemaakt. "Als het fotoshop was, waarom zouden de armen van de vrouw dan in een andere positie gefotoshopt zijn dan de rest," vraagt een account zich af.

Fouten in de bewerking

Ironisch genoeg zijn juist de armen van de vrouw een sleutelelement om te bewijzen dat het gedeelde beeld is bewerkt en niet echt kan zijn. In het origineel heeft de vrouw haar rechterhand op het hart, waardoor deze een deel van de blauwe vlag achter haar blokkeert. In de bewerkte versie is haar arm omlaag, waardoor dat deel van de vlag moest worden ingevuld, maar de letters zijn in de bewerkte versie onjuist.

Een andere foto van de ceremonie van 9 september 2023, waarbij Boris Johnson een eredoctoraat in ontvangst nam bij de Universiteit van Lviv, toont dezelfde vlag. Het woord naast Johnsons hoofd is франка, onderdeel van de naam van de universiteit: de Nationale Ivan Franko-universiteit van Lviv (in het Oekraïens: Львівський національний університет імені Івана Франка). Op een andere foto, gemaakt toen Donald Tusk eenzelfde eredoctoraat kreeg in 2019, is de volledige tekst op de vlag goed te lezen en zijn alle woorden uit de naam erop te zien.

In de bewerkte versie kloppen de letters die moesten worden opgevuld vanwege de verplaatsing van de arm niet meer. De foto moet dus bewerkt zijn.

Nog een element zijn de zogenaamd opgestoken armen van de mannen. De mouwen van hun toga zitten in de bewerkte foto vrij strak om de arm. Op andere foto’s, gedeeld op Johnsons eigen sociale media, is te zien dat de mouwen in werkelijkheid een stuk losser zitten. Daar valt ook op dat de vrouw een afbeelding van een gouden leeuw op één kant van haar toga heeft. Op de bewerkte foto zit ook een motief op de andere kant.

Mogelijke maker meldt zich

In de foto die Ferguson deelde is onderin ook de tekst @smak_media te zien. Een account met dezelfde naam reageert onder het bericht van Ferguson: "Ik maakte dit met Photoshop". De afbeelding is inderdaad op verschillende kanalen van het account terug te vinden op 10 september, een dag voordat Ferguson ermee aan de haal ging. De persoon achter het account zegt AI-Photoshop te hebben gebruikt. Het is goed mogelijk dat degene achter dit account, dat op Telegram zegt memes en onwaarheden te delen, de bewerking maakte.

Het nazisme speelt een belangrijke rol in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en in de oorlogspropaganda. Beide kanten vergelijken elkaar regelmatig met nazi’s. De Russische president Vladimir Poetin gebruikte het frame zelfs om zijn inval in Oekraïne te rechtvaardigen. De Hitlergroet en nazisymbolen waren al meermaals onderwerp van factchecks die Deutsche Presse-Agentur schreef rondom de oorlog in Oekraïne (hier, hier, hier en hier).

(Stand van zaken: 12.09.2023)