Ethyleenoxide steriliseert zelfafnametest en dat is veilig

Een belangrijk onderdeel van de behandeling van kanker is het vroegtijdig opsporen ervan. Tot dat eind zijn er nu zelfafnametests voor baarmoederhalskanker. Dat nieuws kan ook op argwaan rekenen op sociale media. De test zou namelijk gesteriliseerd zijn met ethyleenoxide, een zwaar kankerverwekkende stof. "Is het testen nu nodig om kanker op te zoeken of om kanker te veroorzaken?" klinkt het. Hoe zit het nu echt?

Beoordeling

Ethyleenoxide is een goede sterilisator voor medisch gereedschap, zoals de zelfafnametests voor baarmoederhalskanker. Maar dat proces is aan strenge regels onderworpen. Het verwijderen van de aanwezige ethyleenoxide op het einde van het proces is cruciaal en het is dus niet gevaarlijk.

Feiten

Begin juli maakte de RIVM bekend dat onderzoek naar baarmoederhalskanker bij vrouwen tussen 30 en 60 makkelijker wordt. Nu kan je thuis een zelftest doen in de plaats van een uitstrijkje bij de dokter. Vroege detectie is belangrijk bij deze vorm van kanker, aangezien het vaak geen klachten oplevert en zo langer onopgemerkt kan blijven.

Het wattenstaafje van de zelfafnametest voor baarmoederhalskanker is inderdaad gesteriliseerd met ethyleenoxide (afgekort EO of ETO). Dat zorgt online voor argwaan maar het is niet gevaarlijk. Het is ook niet de eerste keer dat dit soort beweringen de ronde doet. Tijdens de coronapandemie werd hetzelfde gezegd over de coronazelftests en in 2021 schreef dpa er reeds factchecks over.

Strikte regels

Eerst en vooral: wat is ethyleenoxide? Het is een kleurloos en brandbaar gas dat onder andere gebruikt wordt voor de sterilisatie van medisch apperatuur. Het kan DNA beschadigen, daardoor is het zowel een goede sterilisator als kankerverwekkend.

Vanwege dat feit is het gebruik als sterilisator strikt gereglementeerd. Een essentieel onderdeel is het verwijderen van de ethyleenoxide op het einde van het sterilisatieproces. In essentie worden de behandelde producten verlucht waarna ze veilig zijn voor gebruik. De aanvaardbare veilige resthoeveelheid is eveneens internationaal bepaald met een ISO-norm.

Restwaarden

Een studie uit 2017 concludeerde dat drie weken na sterilisatie de restwaarde zo laag was, dat het niet eens meetbaar was. Wat die aanvaardbare waarde is hangt af van de methode, frequentie en duur van de blootstelling.

Dat is ook nog een belangrijk element: alles kan giftig zijn in de foute dosering. Het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) noteert in hun protocol voor ethyleenoxide dat vooral langdurige en professionele blootstelling een risico zijn. Voor een beperkte blootstelling, zoals een zelftest, wordt geen risico genoteerd.

Kortom, indien de regels correct nageleefd zijn is er geen schadelijke hoeveelheid ethyleenoxide op een zelftest eens die in de handen van de gebruiker komt.

(Stand van zaken: 07.07.2023)