Controversiële SNL-sketch over mediamonopolies

In een aflevering op 14 maart 1998 toonde het humoristische programma Saturday Night Live (SNL) een satirische sketch, Conspiracy Theory Rock, over hoe grote mediakanalen in de Verenigde Staten in handen zijn van een paar grote bedrijven, die zouden beïnvloeden wat wordt uitgezonden. Ook NBC, dat SNL uitzendt, werd niet gespaard. In heruitzendingen van de aflevering was de sketch echter niet meer te zien. Dat General Electric (GE), eigenaar van NBC, niet blij was met de sketch lijkt logisch, maar gingen ze ook over tot censuur? Dat wordt in ieder geval op sociale media geloofd, waar gesteld wordt dat de sketch sinds die eerste uitzending verboden ("banned") is. Hoe zit de vork in de steel?

Beoordeling

Het klopt dat de sketch nooit meer heruitgezonden is, maar er is geen enkel bewijs dat deze formeel verboden of gecensureerd zou zijn. Dat er geen verbod is, blijkt uit het feit dat de sketch is opgenomen in de extra's van een compilatie-DVD uit 2006.

Feiten

Dat de sketch wel degelijk in de aflevering van 14 maart 1998 zat, valt af te leiden uit de credits in IMDb, waar een aantal mensen aangegeven staan als 'Conspiracy Theory Rock Singer'. Een fan van SNL die online elke aflevering bespreekt, geeft de sketch ook vijf sterren. 

De sketch is erg kritisch over eigen zender NBC en (toenmalig) moederbedrijf GE. De sketch beschuldigt hen en andere bedrijven de publieke opinie actief te beïnvloeden en negatieve aspecten van de bedrijven te verdoezelen door hun monopolie op het nieuws. Toen de sketch niet meer opdook in heruitzendingen van de aflevering, viel dat dan ook meteen op. 

In juni 1998 schreef New York Daily News al een artikel over het feit dat de sketch niet meer in de herhaling van de uitzending zat. In het artikel zegt Lorne Michaels, de producer van SNL, dat het weglaten van de sketch niet met censuur van NBC te maken had, maar omdat het "komisch gezien niet goed werkte" (of niet grappig was) en bepaalde aspecten gedateerd waren. Aan de New York Times liet Michaels weten dat de sketch in de heruitzendingen moest wijken voor muziek van de Backstreet Boys. Hoewel het niet regelmatig gebeurde, was het volgens Michaels ook niet de eerste keer dat een sketch uit heruitzendingen werd gehaald. 

Het lijkt er toch vooral op dat zowel Michaels als de bedenker van de sketch, Robert Smigel, het al als een overwinning zagen dat ze de sketch überhaupt uitgezonden hebben gekregen. Een animatiefilm van twee minuten met originele muziek vereist een team en veel tijd om te maken, zoals Snopes ook al opmerkte. Als de sketch dus niet door de beugel had gekund voor NBC, hadden ze kunnen weigeren het live uit te zenden, wat niet is gebeurd. Er is dus geen bewijs dat de sketch formeel verboden is geweest door NBC of GE.

Compilatie-DVD

Dat neemt niet weg dat de sketch wel degelijk is verdwenen uit heruitzendingen. Maar dat is niet hetzelfde als zeggen dat de sketch nooit meer mocht worden gebruikt of verbannen is. De sketch zelf staat namelijk als extra materiaal op een compilatie-DVD van SNL uit 2006. Mocht de sketch verboden terrein geweest zijn, was dit niet het geval geweest.

De sketch maakte deel uit van het SNL-segment TV Funhouse, dat nog tien jaar deel zou blijven uitmaken van SNL met een geheel aan het segment gewijde aflevering in 2006. Robert Smigel, die de sketch schreef, bleef ook als schrijver bij SNL tot 2008. Mocht NBC of GE gevonden hebben dat de sketch echt niet door de beugel kon, zou de schrijver ervan waarschijnlijk niet nog tien jaar aan boord gehouden zijn. 

(Stand van zaken: 22.06.2023)