Nederland stopte in 1976 met waterfluoridering

Fluoride in water is iets wat meerdere mensen angst aanjaagt. Deze angst wordt alleen maar gevoed door een foto die online circuleert en zou tonen hoe men fluoride aan leidingwater toevoegt: volledig in een veiligheidspak dat gedragen wordt bij chemische rampen. De implicatie is dan ook dat fluoride extreem gevaarlijk is en niet in drinkwater zou mogen zitten. Maar is dat wat deze foto toont? En waarom zit er fluoride in drinkwater? 

Beoordeling

De foto toont niet hoe fluoride aan drinkwater wordt toegevoegd. Ook is er een groot verschil tussen het gevaar voor de gezondheid van een onverdund chemisch product en de verdunde hoeveelheden die in het drinkwater zitten. Nederland stopte in 1976 met waterfluoridering.

Feiten

De foto duikt regelmatig op bij websites die zich verzetten tegen het gebruik van fluoride in drinkwater. Echter, geen van deze websites vermeldt een bron of waar deze foto genomen zou zijn. De oudste versie die Deutsche Presse-Agentur (dpa) kon vinden met behulp van reverse image search dateert van 1999, en is terug te vinden op een oude Geocities-website over veiligheidskledij. 

Het bijschrift bij de foto stelt dat het hier gaat om mannen in hazmat- of gaspakken, die aan het werk zijn aan een tankcontainer op een treinspoor. Deze pakken dienen om de drager tegen contact met gevaarlijke chemische stoffen te beschermen. Over fluoride wordt in het bijschrift nergens gesproken. Aangezien de mannen aan het werk zijn aan een treinwagon, lijkt het ook niet waarschijnlijk dat ze bezig zijn de watervoorziening te beïnvloeden.

Wat de mannen dan wel exact aan het doen zijn, is niet duidelijk. Dpa kon deze foto terugvinden, die dezelfde mannen lijkt te tonen. Ze dragen exact dezelfde twee pakken, dezelfde patch op de linkerarm, één met dezelfde helm, tanks op de rug, laarzen, zuurstofapparaat, grijze ring op de pols van de handschoenen, enzovoort. Ook zijn ze aan het werk aan een gelijkaardige tankwagon. 

De foto komt voor als reclame in een fins magazine voor veiligheidsdiensten. De reclame gaat uit van Viking life-saving equipment, een importeur van deze veiligheidspakken, gemaakt door de firma Trelleborg. Dpa heeft beide bedrijven gecontacteerd met de vraag of beide foto's inderdaad van dezelfde reclamecampagne zijn, maar kreeg op het moment van schrijven nog geen antwoord. 

Dat de online gedeelde foto niet toont hoe fluoride aan water toegevoegd wordt, bevestigt een woordvoerder van de Ierse watermaatschappij Uisce Éireann aan dpa. Ierland is een van de weinige Europese landen die nog actief fluoride toevoegen aan drinkwater.

Dpa vond wel deze foto van een medewerker van een Amerikaanse waterzuiveringscentrale die daadwerkelijk bezig is met fluoride (sodium fluoride) aan het water toe te voegen. Zoals te zien is draagt deze medewerker geen hazmat-pak. Wel draagt hij een masker om geen fluoride in te ademen. Hij voegt de fluoride toe aan een volumetrische doseermachine, zodat nauwkeurig kan gemeten worden hoeveel fluoride is toegevoegd; iets wat op de online gedeelde foto afwezig is. 

Dat deze medewerker wel een vorm van bescherming draagt, is overigens niet vreemd. Zoals dit document van de Ierse Health Service Executive aangeeft op punt negen is er een groot verschil tussen de fluoride in pure vorm, die niet voor menselijke consumptie geschikt is, en de dosering die uiteindelijk in het water aanwezig is. In het Ierse geval wordt het pure product verdund met een factor van meer dan één op honderdduizend. 

Drinkwaterfluoridering

Fluoride dat aanwezig is in water is niet altijd actief 'toegevoegd'. Het is aanwezig in de bodem en het oppervlaktewater en komt op die manier in leiding- en drinkwater terecht. Hoeveel fluoride er natuurlijk in het water zit, varieert van regio tot regio.

De reden waarom sommige landen fluoride toevoegen aan drinkwater, is omdat het tandbederf tegengaat. Ook Nederland voegde vanaf 1953 fluoride toe aan het drinkwater om die reden. In de jaren zestig en zeventig kwam er echter een grondig debat op gang over het gebruik en de veiligheid van fluoride in Nederland. Voornamelijk vanwege legale redenen wordt de fluoridering van het drinkwater in Nederland sinds 1976 niet meer gedaan. In Vlaanderen werd nooit fluoride toegevoegd aan het drinkwater.

Momenteel voegen niet veel Europese landen meer fluoride toe aan het drinkwater. Er is nog veel debat over de voor- en nadelen van fluoridering van het water, maar een te veel aan fluoride is in ieder geval slecht voor de gezondheid, en kan bijvoorbeeld leiden tot fluorose, een aantasting van het skelet.

Europa legt dan ook een limiet van 1,5 mg/l op. Dat is ook de norm die de WHO hanteert om het gevaar op fluorose tegen te gaan. De WHO adviseert voor waterfluoridering om een fluoridegehalte tussen de 0,5 en 1,0 mg/l te hebben, wat genoeg is om tandbederf tegen te gaan.

Het Nederlandse kraantjeswater zit daar ver onder: afhankelijk van de regio varieert het gehalte fluoride van 0,05 tot 0,25 mg/l. Ook Ierland, dat wel aan waterfluoridering doet, heeft een wettelijk maximum dat onder die 1,5 ligt.

(Stand van zaken: 08.06.2023)