Brug bij Beneden-Leeuwen in 2021 meermaals met leuzen beklad

In een reeks tweets beweert een Twittergebruiker eind mei dat de AIVD een gefotoshopte foto heeft gebruikt in een recent rapport over anti-institutioneel extremisme in Nederland. Het gaat om een foto van een brug bij Beneden-Leeuwen, waar met graffiti leuzen als 'Covid hoax' op zijn geklad. Volgens de tweets is de foto niet authentiek en zou zelfs een forensisch expert dit bevestigen. Facebookgebruikers (hier, hier en hier) en de website NineforNews nemen de bewering over. Maar op het internet worden veel dingen door meerdere bronnen vastgelegd, waardoor het niet ingewikkeld is dit verhaal na te gaan.

Beoordeling

De foto op pagina 24 in het AIVD-rapport 'Anti-institutioneel extremisme in Nederland: een ernstige dreiging voor de democratische rechtsorde?' is echt. De leuzen zaten echt op deze brug en werden ook op andere foto’s vastgelegd.

Feiten

De beschuldiging aan het adres van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) gaat over een rapport dat op 25 mei 2023 verscheen over anti-institutioneel extremisme (te downloaden via deze pagina). De foto van de brug staat, zoals in de tweets wordt vermeld, op pagina 24 en toont de Prins Willem-Alexanderbrug die bij Beneden-Leeuwen over de Waal loopt.

Onder de foto wordt in het onderschrift de bron gegeven: het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Peter Burger, factchecker bij Nieuwscheckers van de Universiteit Leiden, ontkrachtte de claims dat het gaat om een nepfoto al op Twitter door een link naar de ANP-website te delen. Hier is dezelfde foto te vinden, gemaakt door fotograaf Marcel van den Bergh en geüpload op 18 augustus 2021. Het gaat dus niet om trucage van de AIVD. Ook is er geen enkel bewijs dat het ANP dit heeft gedaan. Ook uit andere bronnen blijkt dat dezelfde graffiti voorkwam op de brug.

Bekladden, schoonmaken, herhalen

De brug bij het Gelderse Beneden-Leeuwen blijkt in 2021 vaker het doelwit te zijn geweest van bekladding met soortgelijke teksten. Omroep Gelderland schreef in november over de protestgraffiti met een andere foto van teksten op de brug. Volgens Omroep Gelderland werd hier bijna dagelijks een brugpilaar beklad. De teksten werden regelmatig verwijderd, maar kort daarna verschenen ze weer. Soms zelfs de volgende dag.

Ook de lokale krant De Maas&Waler schreef in november 2021 over de pogingen van de provincie om de bekladdingen weg te halen. Bij het artikel zijn meerdere foto's te zien van overgeschilderde teksten. Er zijn dus meerdere bronnen die laten zien dat de brug in 2021 regelmatig volstond met anti-coronaleuzen.

Google Street View laat de coronaleuzen eveneens zien. Uit beelden van september 2021 is de tekst 'Covid Hoax' op de linkerpilaar nog net te lezen, ondanks pogingen deze te verwijderen. Op Street View-beelden van mei 2021 zijn op diezelfde plek weer andere teksten te zien, bijvoorbeeld op de rechterpilaar: 'NOS Fake News'. Ook aan de andere kant van de brug is in mei 2021 de graffiti te zien.

De plaats en precieze tekst van de leuzen varieert op de verschillende foto's van Google, ANP en Omroep Gelderland. Dit komt doordat de gemeente en provincie probeerden de graffiti te verwijderen, maar deze steeds opnieuw werd gezet.

Er bestaan echter ook beelden die exact dezelfde leuzen op de brug tonen als in de ANP-foto die het AIVD gebruikte. Op 21 augustus 2021, twee dagen na de publicatie van de ANP-foto, fotografeerde een Mapillary-gebruiker de brug met een dashcam in hun voertuig. Deze foto's tonen exact dezelfde graffiti als op de ANP-foto te zien is, vanuit een ander perspectief.

(Stand van zaken: 01.06.2023)