VN-rapport over mensenrechten fout voorgesteld

In een nieuw rapport zou de VN oproepen tot decriminalisering van alle seksuele activiteiten, dus ook die tussen volwassenen en kinderen. Dat wordt althans beweerd door sommige Facebookgebruikers, die zich baseren op een blogartikel. Een uitstekende aanleiding voor online ophef, maar wel onterecht. 

Beoordeling

Het rapport roept nergens op tot decriminalisering van seksuele activiteit tussen volwassenen en kinderen. Wel stelt het rapport dat jongeren die wettelijke seksueel minderjarig zijn al met wederzijdse toestemming seksueel actief kunnen zijn zonder dat dit automatisch moet gecriminaliseerd worden. 

Feiten

Het rapport in kwestie werd op 8 maart uitgebracht door The International Committee of Jurists (ICJ), in samenwerking met UNAIDS en het Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Mensenrechten (OHCHR). Het doel van het rapport is om legale principes op te stellen tegen wetten die bepaald gedrag criminaliseren, en daarbij mensenrechten schenden. 

Het rapport roept echter op geen enkele manier op om seksuele activiteit tussen kinderen en volwassenen te decriminaliseren. In het Engelstalige rapport, wordt de term "child" (kind) nergens gebruikt om over seksuele activiteit te spreken. "Adult" (volwassene) wordt enkel gebruikt in passages die gaan over sekswerk tussen twee toestemmende volwassenen. 

Het artikel waarin deze klacht tegen het rapport wordt geuit en dat op sociale media wordt gedeeld, heeft ondertussen een correctie gekregen. De rechtstreekse claim over seks tussen volwassenen en kinderen stond wel in het originele artikel en de titel, maar is ondertussen verwijderd. 

Deze foute voorstelling van het rapport leidde online tot zo'n ophef dat zowel het ICJ als de woordvoerder van de secretaris-generaal van de VN op de heisa reageerde. Zij benadrukken dat het rapport noch als doel had om seks met kinderen te decriminaliseren, noch de leeftijd van seksuele meerderjarigheid ('age of consent') af te schaffen.

De nadruk die het rapport volgens de woordvoerder wil leggen, is dat het niet altijd gepast is om seksuele activiteit van jongeren die wettelijk gezien nog niet seksueel meerderjarig zijn te criminaliseren. Bijvoorbeeld, als het gaat om twee toestemming gevende jongeren van ongeveer dezelfde leeftijd. Tot slot zegt zowel de woordvoerder als het ICJ dat ze strijden tegen seksuele uitbuiting van kinderen en dat kindermisbruik wel degelijk een misdrijf is. 

8 maart-principes

Waarover gaat dit rapport eigenlijk, dat zogezegd "alle seksuele activiteit wil decriminaliseren"? De principes in het rapport zijn samengesteld door een panel van experts en in lijn met principes in internationaal humanitair recht. Het doel is om een kader te geven voor de impact van wetten op de mensenrechten bij het criminaliseren van bepaald gedrag. 

Dit gaat specifiek over gedrag rond seks, druggebruik, HIV, seksuele en reproductieve gezondheid, dakloosheid en armoede. Het doelpubliek zijn rechters en ambtenaren, aanklagers, etc. die met dit soort wetten in aanraking komen, en moeten inschatten of bepaalde wetten wel in overeenstemming zijn met mensenrechten. 

Over seksuele activiteiten zegt het rapport bij principe 16 dat seksuele activiteiten die "consensual" zijn, met wederzijdse toestemming, niet gecriminaliseerd mogen worden. Het gaat dus niet over "alle" seksuele activiteiten. 

Seksuele meerderjarigheid

Hier wordt ook gesteld dat bij het toepassen van de leeftijd van seksuele meerderjarigheid er niet gediscrimineerd mag worden, bijvoorbeeld op basis van geslacht. Ook wordt gesteld dat het in principe mogelijk is dat personen wettelijk gezien niet seksueel meerderjarig zijn (in het Engels spreekt men van 'age of consent'), maar toch in de praktijk toestemming kunnen geven. 

Dit document is internationaal bedoeld, en niet elk land hanteert dezelfde leeftijd waarop een persoon wettelijk gezien seksueel meerderjarig wordt. Het rapport stelt dat er bij eventuele criminalisering van seksueel gedrag tussen 'seksueel minderjarigen' moet rekening gehouden worden met hun vermogen tot toestemming geven en het recht om gehoord te worden in zaken die over henzelf en hun acties gaan. In het rapport wordt hier overigens nooit over kinderen gesproken in deze context, maar over jongeren ('adolescents').

In Nederland is de wettelijke seksuele meerderjarigheid vastgelegd op zestien jaar. Toch is het toegestaan aan twee vijftienjarigen om seks met elkaar te hebben, mits dit met wederzijdse toestemming en zonder dwang gebeurt. Wanneer er sprake is van een te groot leeftijdsverschil of afhankelijkheidsrelatie, verandert dat weer.

(Stand van zaken: 24.04.2023)