Geen bewijs dat affiche over Oekraïense legioen echt is

Online verspreidt zich een affiche, waarmee volgens sociale mediagebruikers werklozen in de VS zouden worden aangespoord om zich bij het vreemdelingenlegioen van het Oekraïense leger aan te sluiten. "Moe van het leven op een uitkering?", staat er in het Engels, "kom bij het internationale legioen voor de verdediging van Oekraïne". Als we de emblemen rechts op de poster moeten geloven, zouden de afzenders het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken en het Internationale Legioen moeten zijn. Een raar verhaal, en alleen deze specifieke foto van het affiche circuleert online. Moeten we het dan wel geloven?

Beoordeling

Er is geen bewijs dat het affiche van officiële Oekraïense instanties afkomstig is. De Oekraïense ambassade in de VS, aanmeldpunt voor Amerikanen die zich bij het legioen willen aansluiten, bevestigde aan dpa dat noch de ambassade noch het Oekraïense ministerie van Defensie dergelijk rekruteringsmateriaal voor Amerikaanse burgers gepubliceerd heeft. Ook andere overheidsbronnen uit Oekraïne bevestigen dit.

Feiten

Kort na de inval van Rusland in Oekraïne richtte Zelensky onder de staat van beleg op 27 februari 2022 het 'International Legion of Defence of Ukraine' op. Onder deze militaire subdivisie kunnen ook buitenlanders een contract bij het Oekraïense leger tekenen. Op het affiche wordt naar deze subdivisie verwezen.

De origine van de foto is niet exact te herleiden. Wat wel opvalt is dat online alleen deze specifieke foto van het affiche circuleert. In een andere vorm is de afbeelding niet te vinden. Het staat ook niet op de sociale mediakanalen van de Oekraïense ambassade in de VS, waartoe Amerikaanse vrijwilligers zich dienen te wenden voor een aanmelding bij het legioen, of een van de twee websites van Internationale Legioen. Dit maakt het onwaarschijnlijk dat het om een echte campagne gaat.

Bij navraag van Deutsche Presse-Agentur (dpa) liet de woordvoerder van de Oekraïense ambassade in Washington DC, Halyna Yusypiuk, weten dat noch het Oekraïense ministerie van Defensie, noch de Oekraïense ambassade in Washington ooit dergelijk campagnemateriaal heeft gemaakt voor de rekrutering van Amerikaanse burgers bij het legioen. Ook verschillende Oekraïense overheidswebsites, die zich bezighouden met desinformatie, zeggen dat de poster niet van officiële Oekraïense hand is.

Aanwijzingen in het affiche

Over de herkomst en makers van het affiche is geen sluitend bewijs te vinden. Boven het affiche zijn de nummers te vinden van twee Amerikaanse overheidsinstanties voor een werkloosheidsverzekering. Qua opmaakt lijkt het een geprinte versie van een lijst met instanties. Het affiche zou dus in een gebouw van een Amerikaanse gemeente kunnen hangen, maar ultiem bewijs is hiervoor niet voorhanden.

Verder lijkt het affiche in elkaar te zijn gezet met informatie van de Oekraïense overheidswebsite Fight for Ukraine. Die informatie is dus openbaar toegankelijk en door iedereen over te nemen. Op het affiche en deze website staan een paar dezelfde eigenaardigheden. Op de website staat bijvoorbeeld onder 'United States' het telefoonnummer dat ook onderaan het affiche staat. Voor Amerikaanse bellers is dit nummer overigens wel vreemd geformatteerd: ze bevat het landnummer (001), wat niet nodig is wanneer je binnen de VS naar een ambassade in de VS zou bellen.

Verder is ook de leus "Join the Brave!" op de website te vinden. Die overeenkomsten wijzen nog niet naar een duidelijke maker van het affiche. Het kan nog door iedereen zijn gemaakt, ook Oekraïners. Maar er zijn ook een aantal inhoudelijke pijnpunten.

Vereisten voor aanmelding

Inhoudelijk duidt de poster er namelijk wel op dat het door iemand anders dan de Oekraïense overheidsinstanties is gemaakt. Dat komt bijvoorbeeld doordat de suggestie wordt gewekt dat iedereen zich gewoon aan kan melden voor het Oekraïense vreemdelingenlegioen.

Dit klopt niet. Op Fight for Ukraine is onder het stappenplan voor aanmelding duidelijk te lezen dat je militaire ervaring aan moet kunnen tonen. In de FAQ staat daarnaast dat je tussen de 18 en 60 jaar moet zijn en geen crimineel verleden mag hebben. Volgens de New York Times worden mensen die zich aanmelden op hun achtergrond en psychische gesteldheid gecheckt.

Over een zogenaamde 'internationale vrijwilligersstatus', die op het affiche wordt genoemd, is in samenhang met het vreemdelingenlegioen niets te vinden. Amerikanen, en mensen uit andere landen, kunnen zich vrijwillig melden voor het Oekraïense leger, maar worden daarmee geen 'vrijwilligers'.

Als ze geselecteerd worden, gaan ze een contract met het Oekraïense leger aan en worden opgenomen binnen hun strijdkrachten. Ze krijgen dan evenveel betaald als de Oekraïense militairen. Dat bevestigt ook woordvoerder Yusypiuk. De suggestie dat Oekraïne iedereen die maar wil, zou betalen om te vechten aan de frontlijn, is dus fout.

Terugkerend motief

Vervalste affiches met een onduidelijke herkomst zijn in het kader van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne al vaker het onderwerp geweest van dpa-factchecks, zie bijvoorbeeld hier, hier en hier.

(Stand van zaken: 12.04.2023)