Schilderij Van Eyck blijft hangen in Londens museum

Het 'Arnolfini portret' van de 15e-eeuwse Vlaamse schilder Jan van Eyck is een beroemd schilderij vol mysterie, dat al 180 jaar in het bezit is van het Britse museum National Gallery. Maar volgens geruchten (hier, hier en hier) zou het eeuwenoude kunstwerk nu uit het museum worden gehaald, omdat de man in het schilderij te veel op de Russische president Poetin lijkt. Een lastige vergelijking, in tijde van de Russische oorlog in Oekraïne. Maar klopt er iets van?

Beoordeling

Het schilderij is niet weggehaald uit de National Gallery in Londen. Een woordvoerder van het museum bevestigt dat daar ook geen plannen voor zijn.

Feiten

Het schilderij in kwestie heet officieel 'Portret van Giovanni(?) Arnolfini en zijn vrouw' en werd geschilderd door Jan van Eyck in 1434. De reden voor het vraagteken is dat niet helemaal zeker is wie het welvarende koppel in het schilderij was. Het vermoeden door onderzoek in de 19e eeuw is dat dit Giovanni Arnolfini en zijn vrouw Costanza Trenta zijn.

Een keuze van de National Gallery om het werk te verwijderen omdat de man in het schilderij op Poetin zou lijken, had zeer waarschijnlijk voor veel internationale media-aandacht gezorgd. Zowel in Britse als in internationale gekende nieuwsbronnen is er niets over te lezen. Ook op de website of sociale media van het museum is niets over zo’n keuze te vinden.

Het beroemde portret hangt dan ook nog altijd in ruimte 28 van de National Gallery in de Britse hoofdstad Londen. Dat bevestigt een woordvoerder van het museum aan Deutsche Presse-Agentur (dpa). Zij voegt daaraan toe dat er ook geen plannen zijn om het schilderij weg te halen.

Russische bron

Maar waar komt dit gerucht dan vandaan? Het Nederlandstalige Telegrambericht, dat al door zo’n 3000 mensen werd bekeken, verwijst naar een artikel van de website The News Dept. In dit artikel staat over de bewering alleen dat "relevante informatie opdook op 30 maart", maar op die informatie wordt niet verder ingegaan.

De auteur van het artikel is ene Ruby Schultz. Of zij echt bestaat is onduidelijk, maar het valt te betwijfelen. De foto bij haar profiel is in ieder geval een veelgebruikte stockafbeelding. Het werk van Ruby Schultz zou ook in de New York Times en Wired Magazine hebben gestaan, maar een zoekopdracht van haar naam in combinatie met deze publicaties levert geen resultaten op.

Als bron onderaan het artikel wordt 'Riafan' genoemd. Het verhaal over het schilderij van Van Eyck komt inderdaad op exact dezelfde manier in het Russisch voor op deze website, die ook wel als RIA FAN wordt geschreven. Ook de publicatiedatum en de foto zijn hetzelfde. Het verhaal is alleen totaal uit de lucht gegrepen.

RIA FAN is een Russische nieuwswebsite die duidelijk pro-Kremlin is. Dat is bijvoorbeeld te zien aan het gebruik van de letter Z bovenaan de artikelpagina. Dit medium werd eerder al eens door onderzoeksjournalisten van Bellingcat gesnapt en aangeklaagd vanwege het verspreiden van neppe Whatsappberichten.

(Stand van zaken: 04.04.2023)