Pop in video werd gebruikt bij tv-opnames in Rusland

De claim dat media poppen of 'crisisacteurs' (echte mensen die een rol spelen) gebruiken in hun journalistieke producties komt steeds in andere vormen terug. Nu duikt er een video op van twee mannen in groene kleding die met een pop in de weer zijn. "Houten crisis acteurs in Ukraine... om de boel nog even aan te dikken," beschrijft een Facebookgebruiker de situatie. De locatie en de context van de video is daarentegen totaal anders.

Beoordeling

De video werd gemaakt bij opnames voor een Russische televisieserie. Het toont een pop die in de opnames werd gebruikt als stuntdubbel. De beelden werden gemaakt in Vsevolozjsk, vlak bij de Russische stad Sint-Petersburg. De claim dat de pop in Oekraïne werd gebruikt is eerder verspreid door een Russische televisiezender.

Feiten

Hoewel de claim nu zijn weg vindt op Nederlandse sociale media, is dit niet de eerste keer dat de video van de pop rondgaat. De Spaanstalige factcheckers van Maldita onderzochten deze in april 2022 al.

Maldita wist de context van de video terug te vinden in een Facebookbericht dat inmiddels is verwijderd, maar waarvan zij een screenshot gebruiken. In het bericht wordt verduidelijkt dat de Russische zender Россия-24 (Rusland-24) de beelden in het voorjaar van 2022 uitzonden en daarbij zeiden dat hiermee "Oekraïense vervalsingen werden ontmaskerd".

De vrouw die het Facebookbericht plaatste, Nadezhda Kolobaeva, is boos omdat de beelden in werkelijkheid op 20 maart 2022 werden gefilmd op de set van een Russische tv-serie, in de stad Vsevolozjsk. De pop werd gebruikt voor een scène waarbij iemand uit een raam viel. De mannen in de video zouden de stuntcoördinator en een assistent zijn. Kolobaeva is zelf een assistent-regisseur voor het tv-programma, vertelde ze aan de blog Who What Why.

Meer beelden

Kolobaeva plaatste nog meer berichten die de situatie rond de pop vanuit andere hoeken laat zien. "En hier is de video van de meest beroemde pop van de Russische Federatie," schrijft Kolobaeva bij een video waarbij de pop van een hoogwerker wordt geduwd en op een auto terechtkomt. In een reactie eronder verklaart ze waarom de pop eerst werd ingetapet, zoals in de beelden die in Nederland rondgaan te zien is: dit was ze om de pop goed bij elkaar te houden, omdat deze al oud is.

De filmlocatie is te verifiëren en leidt inderdaad naar een straat in het Russische Vsevolozjsk, zo’n twintig kilometer van Sint-Petersburg. Op de Leningradskaya Ulitsa is het gebouw te herkennen met de witte strip in het midden, waar geometrische figuren overheen lopen. Ook de deuren en de kleur van de tegels rondom de deuren komen overeen met de video die in Nederland rondgaat.Ze komen ook overeen met de foto’s van Kolobaeva, wat haar verhaal bevestigt. Ook het kleine rode huis en de parkeerplaats op Google Maps komen overeen met de beelden die Kolobaeva deelde.

De claim dat de pop wordt gebruikt om de situatie in Oekraïne "aan te dikken" past in een bredere trend. Beelden van poppen of zogenaamde 'crisisacteurs' die in nieuwsberichten als echte slachtoffers worden voorgedaan, zagen we al eerder tijdens de oorlog in Oekraïne. Dpa ontkrachtte al veel van deze verhalen (hier, hier, hier en hier). Ook tijdens de coronapandemie zagen we al vaker vergelijkbare beweringen (hier en hier).

(Stand van zaken: 03/02/2023)