Piloten worden nog steeds gecontroleerd op hartaandoeningen

De Amerikaanse luchtvaartautoriteit FAA zou volgens verschillende berichten op Facebook 'stilzwijgend' de parameters voor hartfilmpjes van piloten hebben aangepast. De conclusie wordt direct getrokken: de FAA ziet dat de hartfilmpjes van piloten niet meer normaal zijn, sinds de uitrol van de coronavaccins. Maar de soep wordt niet zo heet gegeten als ze wordt opgediend.

Beoordeling

De FAA geeft iedere maand openbaar aan welke wijzigingen er in de gids voor medische examinatoren worden gemaakt. Er is dus niets in het geheim veranderd. De eisen voor een ECG zijn niet volledig veranderd. Er is alleen een wijziging geweest in de categorisering voor één milde hartritmestoornis: eerstegraads AV-blok. Dat gebeurde op aanbeveling van cardiologen. Piloten worden nog steeds uitgebreid gecontroleerd op gezondheidsproblemen. Er is geen enkel bewijs dat deze wijziging of de hartritmestoornis in kwestie een link hebben met de coronavaccins.

Feiten

De Nederlandstalige claims zijn gebaseerd op een artikel van de Amerikaanse Steve Kirsch, die al vaker voorkwam in factchecks van dpa (hier, hier en hier). Volgens Kirsch verbreedde de Amerikaanse luchtvaartautoriteit FAA stilzwijgend de toegelaten waarden die van een hartfilmpje af te lezen zijn. Hij haalt deze informatie uit een wijziging in de gids voor medische examinatoren in de luchtvaart.

"Van een PR-maximum van 0.2 naar ongelimiteerd," aldus Kirsch. "En ze verbreedden het niet een beetje. Ze verbreedden het veel. Het werd gedaan na de start van de vaccinaties". Wat zo’n ‘PR-maximum’ inhoudt, komt later in deze factcheck aan bod.

Volgens Kirsch, en de Nederlandse berichten, geeft de FAA hiermee eigenlijk toe dat het coronavaccin de harten van piloten heeft beschadigd. Ze zouden de voorwaarden voor de hartfilmpjes hebben versoepeld, omdat anders veel piloten zouden uitvallen.

Dat is niet waar, verklaart een woordvoerder van de FAA aan Deutsche Presse-Agentur (dpa): "De FAA heeft geen bewijs van vliegongelukken of –problemen door piloten die zouden lijden aan medische complicaties die worden geassocieerd met COVID-19 vaccins." De woordvoerder voegt toe dat door artsen bij de instantie is vastgesteld dat piloten en luchtverkeersleiders veilig de vaccins van Pfizer, Moderna, Janssen en Novavax kunnen krijgen.

Waar gaat het precies om?

Piloten die commerciële lijnvluchten doen, hebben in de VS een ‘eersteklas medisch certificaat’ nodig. Daarvoor moeten zij worden gekeurd door een medische examinator. Die kijkt bijvoorbeeld naar het zicht en de mentale gesteldheid. Na de 35e verjaardag wordt er voor het eerst een hartfilmpje, ook wel bekend als ECG, gemaakt als basiswaarde; vanaf 40 jaar moet deze ieder jaar worden herhaald.

De wijziging die online wordt aangehaald, geldt niet voor alle hartaandoeningen die met een ECG kunnen worden vastgesteld. Er wordt nog steeds uitvoerig op allerlei hartaandoeningen, zoals verschillende hartritmestoornissen, gecontroleerd. Bij iedere aandoening staat ook wat de vervolgactie is, indien de afwijking wordt geconstateerd.

De wijziging gaat alleen over een eerstegraads AV-blok. Dat is volgens de Hartstichting de meest onschuldige versie van zo'n AV-blok. Bij een eerstegraads AV-blok geeft de AV-knoop, die tussen de boezem en de kamer van het hart zit, de elektrische prikkel te langzaam door. Dit komt vaker voor op oudere leeftijd, maar kan ook ontdekt worden bij jongeren of goedgetrainde sporters.

Een mogelijk AV-blok wordt gemeten door naar het zogenaamde PR-interval te kijken. PR staat voor ‘pulse rate’. De interval is de periode tussen twee typen golven die je hartslag doormaakt en wordt gemeten in milliseconden (ms). De wetenschap houdt doorgaans aan dat een PR-interval van meer dan 200 ms betekent dat er een eerstegraads AV-blok is. Dit is dan ook waar Kirsch in zijn blogpost naar verwijst.

Wijziging in oktober 2022

Het klopt dat er een wijziging is in de beschreven PR-interval in de gids voor medische examinatoren bij de FAA. In een gearchiveerde versie van de gids van juli 2022 is op pagina 86 te zien dat eerstegraads AV-blok genoemd wordt zonder verdere specificatie.

De gang van zaken is dat de diagnose moet worden gedocumenteerd en dat er extra tests worden gedaan indien dat nodig wordt geacht. Alleen wanneer bewijs wordt gevonden van een structurele of functionele hartaandoening, moet de examinator de zaak doorsturen naar de FAA. Zij nemen dan een beslissing over of het medisch certificaat kan worden uitgegeven.

Na een wijziging in oktober 2022, zijn deze vervolgstappen bij eerstegraads AV-blok opgesplitst in twee subcategorieën: AV-blok met een PR-interval tot 300 ms en AV-blok met een PR-interval vanaf 300 ms. Voor die eerste subcategorie is de vervolgactie vergelijkbaar met hoe het eerst was. Bij een PR-interval van 300ms of meer moeten er standaard extra tests worden gedaan en moet de FAA worden geïnformeerd.

De FAA laat desgevraagd aan dpa weten dat de verhoging naar 300 ms is ingevoerd na advies door experts. "Onze cardiologieconsultants hebben informatie aangeleverd die laat zien dat alles onder de 300ms geen verdere tests nodig heeft. Ook is vastgesteld dat hierbij geen risico is op plotselinge of subtiele onbekwaamheid."

Dit betekent niet dat een eerstegraads AV-blok tussen de 200 en 300 ms wegblijft uit de rapportage. Er moet wel degelijk melding van worden gemaakt. Onderzoek laat alleen zien dat er niet direct verdere tests nodig zijn in dat geval.

Geen geheim

De wijziging is ook niet geheim of ‘stilzwijgend’ verlopen, zoals wordt beweerd. In iedere nieuwe versie van de gids voor medische examinatoren staat een lijst met wijzigingen en updates. Er worden bijna iedere maand veranderingen in de gids doorgevoerd. De wijziging over de categorieën bij eerstegraads AV-blok staat er gewoon tussen.

Piloten met hartschade kunnen dus zeker niet ‘zomaar’ doorvliegen. Er is een wijziging gemaakt in het protocol bij één vrij onschuldige hartritmestoornis. Die wijziging is gebeurd op basis van medisch advies. Piloten moeten nog steeds een uitgebreide medische keuring doorstaan om te mogen vliegen.

Desinformatie over piloten en coronavaccins komt al langer voor. Dpa ontkrachtte al meerdere claims in deze categorie.

(Stand van zaken: 24/01/2023)