Oekraïense kerk brandde af door foute elektrische bedrading

Niet alleen de legers, maar ook de kerken van Rusland en Oekraïne liggen met elkaar overhoop. Een kerk in het dorpje Ovadne in de regio Wolynië zou in brand gestoken zijn omdat de lokale priester weigerde zich bij het patriarchaat van Kiev aan te sluiten. Dat is in iedere geval wat gebruikers op sociale media geloven (hier, hier en hier). Onterecht, zo blijkt. 

Beoordeling

Er werd in Ovadne geen kerk in brand gestoken. Een video die dit moet bewijzen dateert uit 2021 en toont een kerk zo'n 900 kilometer verderop. De brand in die kerk was ook geen kwaad opzet, maar werd waarschijnlijk veroorzaakt door slechte elektrische bedrading. 

Feiten

Een zoektocht naar kerken in Ovadne, aan de grens met Belarus en Polen, levert twee resultaten op; een te herkennen aan het blauwe dak met gouden koepels en een uit baksteen. Beide kerken zijn niet de kerk op de video. Tot die conclusie kwam ook de lokale media van de regio Wolynië. In een artikel van VSN citeren ze de lokale overheid en hulpdiensten, die geen weet hebben van een kerkbrand in Ovadne.

De kerk in de video staat dan ook zo'n 900 kilometer verder, in Novooleksandrivka, in de Oblast Dnjepropetrovsk. Een reverse image search toont aan dat de kerk in de video de St. Theodosius Chernigovskykerk is, wat de Georgische factcheckers van Mythdetector ook al ontdekten. Deze brandde twee jaar geleden uit, in januari 2021. Op satellietbeelden van Google Maps is de vernieling nog zichtbaar. Op Google Street View (beeld uit 2019) is de kerk nog voor de brand te zien.

De Oekraïense hulpdiensten plaatsten ook beelden van de brand op Youtube. Een rapport van de hulpdiensten over de brand kwam tot de conclusie dat er geen kwaad opzet in het spel was, maar dat de oorzaak waarschijnlijk te zoeken was bij slechte elektrische bedrading. Dat staat te lezen in een Facebookpost van de aartspriester van de kerk, Dmitry Fednov.

Het gaat hier dus om een ongeluk uit 2021. En niet, zoals Russische bronnen beweren, om brandstichting omdat de abt van deze kerk niet wilde wisselen van het patriarchaat van Kiev naar Moskou. Maar waar gaat dat juist om? 

Rivaliserende orthodoxe kerken

In Oekraïne is orthodox christendom de dominante religie. Volgens een rondvraag uit 2015 identificeerde 78 procent van de Oekraïners zich als orthodoxe christenen. Deze behoren echter niet allemaal tot dezelfde kerk. Wereldwijd bestaat de orthodoxe kerk uit een aantal onafhankelijke kerken geleid door een patriarch. De Russische orthodoxe kerk is de grootste van deze kerken, en wordt geleid door de patriarch van Moskou, Kirill. 

Kirill is een trouwe aanhanger van president Poetin en voorstander van de oorlog tegen Oekraïne. De Oekraïense orthodoxe kerk (UOC) was (tot mei 2022) afhankelijk van deze patriarch in Moskou. In 2018 werd ook nog de orthodoxe kerk van Oekraïne (OCU) opgericht, die onafhankelijk is van Moskou.

Het overgrote deel van de orthodoxe Oekraïeners behoort tot een van deze twee rivaliserende kerken. Het herenigen van al deze gelovigen onder één kerk was een van de voorwendselen van de Russische inval in Oekraïne.

De UOC blijft het imago hebben erg moskougezind te zijn, hoewel de primaat van de kerk de Russische invasie van Oekraïne wel veroordeelde. Of een lokale parochie bij de UOC of de OCU zit, zou dan ook iets kunnen zeggen over de gezindheid van deze parochie voor Moskou of Kiev. De OCU, met patriarch in Kiev, zou dan duidelijk de voorkeur hebben van Oekraïense nationalisten.

Parochieheibel

Het is in dit kader dat het onware verhaal van de parochiepriester die weigerde over te stappen naar de OCU, waarop zijn kerk zogezegd werd afgebrand, moet worden begrepen. De afgebrande kerk behoorde overigens tot de UOC, dus de Moskougezinde kerk, want de website van hun bisdom van Dnjepropetrovsk berichtte over de brand. 

De bakstenen kerk in Ovadne behoort ook tot de UOC, blijkt uit dit bericht over een viering in die kerk van een UOC-website. De kerk met het blauwe dak behoort dan weer tot de UCO, volgens een bericht op een UCO-website over een kerkdienst daar.

In de regio van Ovadne hangt overigens wel wat spanning tussen de twee kerken. In het dorpje Susval, naast Ovadne, was in 2020 oproer omdat autoriteiten besliste dat een kerk van de UOC naar de UCO moest overgaan. Daarbij werden geen kerken in brand gestoken, maar het UCO-bisdom claimt wel dat de auto van een van hun priesters in brand zou zijn gestoken. 

(Stand van zaken: 19.01.2023)