Coronavaccinatiestatus irrelevant bij bloeddonatie

Kun je in Zwitserland voortaan een bloedtransfusie ontvangen van een specifieke donor die niet gevaccineerd is tegen COVID-19? Dat gerucht gaat rond online. Volgens sommige berichten wil Zwitserland deze service zelfs over de hele wereld gaan aanbieden. Maar bestaat deze dienst echt en is het überhaupt wel mogelijk?

Beoordeling

Er wordt in Zwitserland, en ook elders in de wereld, geen onderscheid gemaakt tussen bloed van mensen die wel of niet gevaccineerd zijn tegen COVID-19. De Zwitserse organisatie Safe Blood Donation, die zegt ‘ongevaccineerd bloed’ te willen aanbieden, heeft daar geen bevoegdheid voor. Hun redenen hiervoor zijn bovendien gebaseerd op desinformatie over de coronavaccins. Een transfusie met bloed van iemand die is gevaccineerd tegen COVID-19 is veilig.

Feiten

Bloeddonatie in Zwitserland gaat via de afdeling ‘Blutspende’ van het Zwitserse Rode Kruis, in samenwerking met de regionale bloedbanken. Anonimiteit tussen de bloeddonor en de patiënt is één van de kernwaardes van de organisatie. Franziska Kellenberger, woordvoerder voor de afdeling bloeddonatie van het Zwitserse Rode Kruis, bevestigt aan Deutsche Presse-Agentur (dpa) dat het kiezen van je eigen bloeddonor in het land niet mogelijk is.

Volgens Kellenberger moet al het bloed dat in Zwitserse klinieken en ziekenhuizen wordt gebruikt afkomstig zijn van bloedbanken die zijn goedgekeurd door Swissmedic, de verantwoordelijke autoriteit. "Momenteel zijn dat alleen de regionale bloedbanken die zijn aangesloten bij het Zwitserse Rode Kruis," schrijft de woordvoerder.

Bij deze bloedbanken mag je zowel doneren als je een coronavaccinatie hebt gehad en ook als je die niet hebt. Wanneer je een coronavaccinatie hebt gekregen, moet je in Zwitserland wel twee dagen wachten voordat je bloed mag doneren. In Nederland is dat overigens zeven dagen. Na sommige andere vaccinaties is de wachttijd nog langer.

Er gelden in Zwitserland nog allerlei andere criteria met betrekking tot je gezondheid, om te garanderen dat het gedoneerde bloed bijvoorbeeld geen infecties bevat. Het bloed wordt altijd uitvoerig getest, voordat het wordt gebruikt voor een transfusie.

Particulier initiatief

De bloedbanken in Zwitserland gaan dus geen speciaal ‘ongevaccineerd bloed’ aanbieden. Waar komt de bewering dan vandaan?

Het idee is ontstaan vanwege een particuliere Zwitserse organisatie: Safe Blood Donation. De organisatie, opgericht door een Zwitserse muzikant, claimt dat spikeproteïne uit de mRNA-vaccins tegen COVID-19 in het bloed blijven. Er zouden daarom steeds meer ongevaccineerden zijn die bloed willen ontvangen van andere ongevaccineerden, om zo deze vermeende spikeproteïne niet binnen te krijgen.

De organisatie zegt zelf wel duidelijk dat zij geen bloedbank is en dat dit om juridische redenen ook (nog) niet mogelijk is. Wat de organisatie zegt te willen doen is het bemiddelen tussen vrijwillige ongevaccineerde donoren en patiënten die dat bloed willen ontvangen. Ook die bemiddeling is nog niet van de grond gekomen, omdat nog geen ziekenhuis heeft toegezegd hier aan mee te werken.

De Rode Kruis-woordvoerder vertelt aan dpa dat zij weten van het bestaan van de organisatie en vorig jaar zijn gecontacteerd door Safe Blood Donation. "Volgens ons is zo’n soort bloedbank niet noodzakelijk en niet nuttig. Een discriminatie tussen coronavaccinaties (alle andere vaccinaties lijken wel oké) en niet-gevaccineerden is wetenschappelijk onnodig," verklaart zij.

Er zit geen risico aan het ontvangen van bloed van iemand die is gevaccineerd tegen COVID-19. Er is geen aanwijzing dat het krijgen van dit bloed onveilig is of dat onderdelen van het vaccin kunnen worden overgedragen. Dat werd al meermaals uitgelegd door experts.

Spikeproteïne

De angst waarop het bestaan van de organisatie is gebaseerd, is dat spikeproteïne ‘maar tot een bepaald gedeelte worden geneutraliseerd’. Sommige deeltjes zouden zelfs helemaal niet worden afgebroken. Dit is desinformatie die al langer rondgaat.

Eerst terug naar de basis: mRNA-vaccins tegen COVID-19 bevatten zelf geen spikeproteïne. Het vaccin geeft het lichaam een stukje genetische code van het virus. Het is een soort bouwinstructie om de spikeproteïne die aan de buitenkant van het coronavirus zit zelf aan te maken. Je immuunsysteem bouwt vervolgens antistoffen op tegen deze aangemaakte spike-eiwitten, waardoor het bij een nieuwe besmetting direct de boosdoener uit de weg kan ruimen.

De hoeveelheid spikeproteïne die het lichaam aanmaakt is bovendien klein en het wordt binnen een paar weken afgebroken. Een vaccinonderzoeker legde eerder al in een factcheck van persbureau AP uit dat een studie liet zien dat de spikeproteïne veertien dagen na de eerste dosis niet meer detecteerbaar waren. Deze spikeproteïnes blijven bovendien grotendeels op de plek van injectie, omdat het vaccin in een spier wordt ingespoten en niet in de bloedbaan (zie hier en hier).

De bangmakende beweringen van Safe Blood Donation hierover zijn dus nepnieuws. Het bedrijf heeft bovendien nog geen voeten aan de grond als het gaat om bloeddonatie en –transfusie. Dit gaat ook in Zwitserland alleen nog via goedgekeurde bloedbanken, waar strikte eisen en veiligheidsvoorschriften gelden.

(Stand van zaken: 13/01/2023)