De dystopische video "EctoLife" is pure sciencefiction

Een laboratorium vol baby’s in ei-vormige couveuses die als baarmoeder dienen, en lachende ouders die via hun mobieltjes met dit toekomstige kind communiceren: een video die deze dystopische wereld toont gaat momenteel viraal op het internet. Met dit zogenoemde 'EctoLife' zou onvruchtbaarheid geen probleem meer zijn en kun je kinderen krijgen op elke leeftijd. Volgens een Facebookgebruiker is het de bedoeling dat er een "nieuwe controleerbare generatie" gekweekt wordt en gebeurt dit al lang. Maar, kan dit echt al? Worden feit en fictie hier niet door elkaar gehaald? Daar lijkt het wel op: feit en sciencefiction welteverstaan.

Beoordeling

De video is een "concept-video" van Hashem Al-Ghaili, een wetenschapscommunicator en filmmaker. In de korte EctoLife-film visualiseert hij het idee om op kunstmatige wijze het leven te wekken. Dit heeft weinig met de werkelijkheid te maken: vandaag de dag worden geen baby’s kunstmatig gegroeid en zullen eerst nog heel wat ethische drempels genomen moeten worden, wil dit in de toekomst ooit werkelijkheid worden.

Feiten

De originele video is terug te vinden op het Youtube-kanaal van Hashem Al-Ghaili, een wetenschapscommunicator en filmmaker. Als wetenschapscommunicator visualiseert hij wetenschappelijk onderzoek, en maakt het toegankelijk voor de leek. Als filmmaker maakt hij sciencefictionfilms, die nog maar weinig met de werkelijkheid te maken hebben. Het is dus nogal verwarrend dat hij beide beroepen uitoefend. De grens tussen wetenschap en wetenschappelijke fictie is niet altijd even duidelijk.

Al Ghaili spreekt zelf van zijn "EctoLife concept". EctoLife bestaat dus niet, is geen echt bedrijf en er groeien momenteel nergens baby’s in kunstmatige baarmoeders. Het is een gedachtenexperiment over de mogelijkheden van de wetenschap en de maatschappelijke impact daarvan, sciencefiction dus.

14-dagen-wet

Maar, zou deze sciencefiction niet ooit werkelijkheid kunnen worden? Momenteel weten wetenschappers nog vrij weinig over de ontwikkeling van de eerste weken van een embryo, laat staan dat ze een heel zwangerschapsproces kunnen nabootsen. Dat komt omdat binnen de wetenschappelijke wereld altijd de 14-dagen-regel bestond, die door veel landen ook in haar wetgeving is verankerd: een embryo mag niet langer dan veertien dagen buiten het menselijk lichaam doorontwikkelt en dus onderzocht worden.

Tot nu toe is het niemand gelukt een menselijk embryo buiten het lichaam langer dan een week in leven te houden. Met dierlijke embryo’s is dit inmiddels wel gelukt, waardoor wetenschappers verwachten dat de 14-dagen-grens ook voor menselijke embryo’s bereikt kan worden. Hierdoor is de laatste jaren in de wetenschappelijke wereld weer de discussie opgekomen in hoeverre het wenselijk is deze grens op te schorten, zodat wetenschappelijk onderzoek niet beperkt wordt.

In 2021 liet de International Society for Stem Cell Research (ISSCR) de richtlijn vallen. Ze meent dat voor ieder onderzoek individueel gekeken moet worden of de 14-dagen-grens opgerekt mag worden. Veel landen - zoals hierboven al genoemd - hanteren in hun wetgeving echter nog wel 14 dagen als bovengrens.

In Nederland is afgelopen oktober de embryowet aangepast naar de nieuwste wetenschappelijke stand. Over de wijzigingen in de wet konden burgers de afgelopen jaren meediscussiëren tijdens publieksdialogen. Het feit dat het wetenschappelijk mogelijk is meer experimenten met embryo's te doen, betekent niet dat we dat als samenleving direct moeten doen of moeten willen. De 14-dagen-grens is nu nog niet opgeschort. De Gezondheidsraad buigt zich over een advies of het wenselijk is of niet deze 14-dagen-grens op te rekken of niet. Het advies wordt in de tweede helft van 2023 verwacht.

Op social media schrijft ook Al-Ghaili dat zijn idee momenteel onmogelijk omgezet kan worden door de wettelijke restricties die gelden voor onderzoek naar embryo’s. Hij noemt deze restricties echter "onnodig". Aan de reacties op zijn social media post te zien, blijkt dat veel mensen alleen al het concept ethisch onacceptabel vinden.

(Stand van zaken 15.12.2022)