Oude beelden van protest in Bratislava misbruikt

De oorlog in Oekraïne is nu bijna een jaar gaande en dat weegt op een bevolking. Volgens een video op TikTok (inmiddels verwijderd), die ook zijn weg naar Facebook vindt, zouden de Oekraïeners zich nu tegen president Zelensky keren, met grote demonstraties tot gevolg. Van die protesten in Oekraïne worden misschien geen beelden gemaakt, want het protest in de video gaat ergens helemaal anders om. 

Beoordeling

De protesten in de video hebben niets met Oekraïne of Zelensky te maken. Het zijn beelden van protesten in 2018 en 2019 in Slovakije tegen de moord op een journalist. 

Feiten

Een snelle eerste blik op de beelden leert al meteen dat er iets niet in de haak is. De plakaten met opschrift zijn allemaal in Latijns schrift geschreven. Het Oekraïens heeft echter een eigen schrift. De beelden zijn dan ook helemaal niet in Oekraïne gemaakt.

De video bestaat uit drie delen, en elk van deze delen is gefilmd op het Nationale Opstandsplein in Bratislava, Slovakije. De eerste elf seconden zijn ongeveer vanuit deze hoek gefilmd, waarbij de gebouwen op de achtergrond goed te herkennen zijn: het groene gebouw met de horizontale ramen, het SME-gebouw, en het klassiekere gele gebouw ernaast. 

Ook het deel tussen seconde elf en seconde zeventien is op het plein gefilmd, waarschijnlijk vanop dat SME-gebouw. De witte toren is die van de Kostol navštívenia Panny Márie, een kerk aan het plein. Het laatste deel van de video toont weer een protest op hetzelfde plein, waar diezelfde witte toren te herkennen is en werd van ongeveer hier opgenomen. Dat valt onder andere af te leiden aan het dakje van de plakpaal.

Verschillende protesten, één doel

Hoewel de verschillende delen dus allemaal protesten tonen op het Nationale Opstandsplein in Bratislava, tonen ze niet allemaal hetzelfde protest.

Het eerste deel is gefilmd tijdens een protest op 16 maart 2018. De witte 'Jelly'-affiche, die zichtbaar is op het SME-gebouw in de video op 0:04, is ook te zien in deze Youtubevideo op 0:48. Op 2:40 is het plakaat te zien dat in de TikTokvideo zichtbaar is in het begin, met het woord 'nastup' rechtsonder. Datzelfde bord is ook te zien in een andere video (op 0:17) die het protest op 16 maart 2018 dateert. Naast het bord met 'nastup' is ook het bord met 'R.I.P' te zien, dat ook in de TikTokvideo ernaast staat. Wederom is de 'Jelly'-affiche op de achtergrond te zien. 

De beelden uit het middelste deel van de TikTokvideo zijn genomen uit deze Youtubevideo. Die toont ook een protest op datzelfde plein in Bratislava, maar wel een op 21 februari 2019. 

De laatste beelden zijn waarschijnlijk ook afkomstig van 16 maart 2018. Het enige echt identificeerbare op de laatste beelden is de achterkant van een spandoek waar "musia sa nás báť" ("ze moeten bang zijn voor ons") op staat. Dat spandoek is hier kort te zien (op 0:17) achter een paal rechts, hier onder de Jelly-affiche (op 38:46)en hier aan de linkerkant (op 4:53). De plaatsing van het spandoek is ongeveer juist voor de TikTokvideo.

Echter, dit spandoek is terug te vinden in een video van een protest een week eerder, op 9 maart 2018 en onderaan deze foto, ook van 9 maart. De eigenaars van het spandoek zijn dus twee weken op rij naar het plein gekomen, en stonden op ongeveer dezelfde plaats. Welke van deze protesten in de TikTokvideo zit, is niet met zekerheid te zeggen. 

De moord op Ján en Martina

Waar gaan al deze protesten dan over? Op 21 februari 2018 werden de Slovaakse onderzoeksjournalist Ján Kuciak en zijn verloofde Martina Kušnírová vermoord. Kuciak onderzocht voornamelijk fraude en belastingsontduiking bij prominente zakenlieden en politici in Slovakije.

Deze moord ging als een schokgolf door Slovakije en leidde tot hevige protesten, zoals op 9 maart 2018, 16 maart 2018 en 21 februari 2019, een jaar na de moord. Deze protesten, die ook een eis voor verandering werden, leidden tot het aftreden van het hoofd van de politie en de ministers van Justitie, Binnenlandse Zaken en Cultuur.

Het kan dus best zijn dat er Oekraïeners zijn die erg ontevreden zijn met president Zelensky en zouden willen dat hij aftreed. Maar de beelden in de TikTokvideo tonen twee (of drie) protestacties in Slovakije tegen de moord op een journalist en zijn verloofde.

(Stand van zaken: 02.02.2023)