Spike-eiwitproductie na coronavaccin slechts tijdelijk

Het menselijk lichaam zou na inenting met een mRNA-vaccin tegen COVID-19 nooit meer stoppen met het aanmaken van spike-eiwitten. Dit zou een nieuwe Zweedse studie aantonen volgens tal van posts (hier, hier, hier) die de afgelopen dagen op Facebook verschenen. De onderzoekers zouden ook "veranderd menselijk DNA" in levercellen hebben ontdekt. De studie zou bovendien aantonen dat "menselijk DNA permanent verandert" door mRNA-vaccins. Dat klinkt griezelig, maar is het ook echt waar?

Beoordeling

De beweringen zijn onwaar. Na vaccinatie wordt het vaccin binnen afzienbare tijd afgebroken door het lichaam en stopt de productie van spike-eiwitten. Er werd in de Zweedse studie geen "veranderd menselijk DNA" gevonden, maar mRNA dat zich ontwikkeld had tot DNA, waarvan het onduidelijk is of het kan integreren met menselijk DNA. De studie bewijst niet dat mRNA-vaccins menselijk DNA veranderen. Bovendien is er weinig nieuws aan: de studie verscheen al in februari 2022.

Feiten

De Facebookposts die de beweringen verspreiden, verwijzen allemaal naar deze tweet, ofwel deze tweet, die beide veel gedeeld worden op Twitter. De tweets tonen een video waarin mensen die zich uitgeven voor deskundigen geschokt reageren op een studie "die net uit Zweden is gekomen".

De tweets en de video doen vermoeden dat er recentelijk nieuw bewijs zou zijn gevonden dat de beweringen kan ondersteunen. Bij nadere inspectie blijkt de video echter al te zijn opgenomen op 8 maart 2022 (zie daarvoor minuut 1:16) en is dus al acht maanden oud.

De video is een deel (vanaf 19:37) van een uitzending van het programma Table Talk van de Amerikaanse evangelisch-christelijke televisiezender Daystar. De zender trok de afgelopen jaren geregeld de aandacht met het verspreiden van complottheorieën en desinformatie over de COVID-19-pandemie en coronavaccins.

De studie waarover in de uitzending wordt gesproken is daadwerkelijk gepubliceerd door wetenschappers van de Lund University. De studie werd gepubliceerd op 25 februari 2022. Deutsche Presse-Agentur (dpa) schreef al eerder een factcheck over valse conclusies die op sociale media aan deze studie werden verbonden. Ook de beweringen die nu circuleren, kunnen niet worden gedaan op basis van deze studie.

Geen bewijs verandering menselijk DNA

De studie zou onder meer aantonen dat mRNA-vaccins het menselijk DNA "permanent en onherroepelijk" veranderen. Dit is echter niet de conclusie die de auteurs van de studie zelf trekken.

De onderzoekers wilden weten of het mRNA, het stukje genetische code in het coronavaccin van Pfizer, zich kan ontwikkelen tot DNA. Zij wilden dit onderzoeken, zo lichtten zij toe, omdat een eerdere studie van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) suggereerde dat het mRNA van het coronavirus (dus niet van het vaccin), zich zou kunnen ontwikkelen tot DNA en zou kunnen integreren met het menselijk DNA.

De studie van het MIT waarover zij het hebben, is waarschijnlijk deze studie. Over de studie bestaat de nodige controverse en over de misinterpretaties ervan werden al factchecks geschreven.

In het Zweedse onderzoek werd een cellijn (in een laboratorium gekweekte cellen) gebruikt, die oorspronkelijk uit een menselijke levertumor kwam. Aan de cellijn werd het Pfizervaccin toegevoegd. De onderzoekers constateerden dat er in de cellijn inderdaad mRNA in DNA werd omgezet.

De onderzoekers voegen daar echter meteen aan toe dat ze niet weten of dit DNA ook integreert met het menselijk DNA, dat in de celkernen is opgeslagen. Ook geven ze aan dat de gebruikte levercellen genetisch minder stabiel zijn dan levercellen in het menselijk lichaam. Het experiment vond plaats in petrischaaltjes; er kan niet zomaar worden aangenomen dat in het menselijk lichaam hetzelfde gebeurt.

Dat het mRNA-vaccin van Pfizer het menselijk DNA zou veranderen is dus absoluut geen conclusie uit deze studie. Hierover schreef dpa in meer detail in deze factcheck. De bewering duikt ook in andere contexten wel vaker op en wordt bijvoorbeeld hier weersproken door de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC).

De bewering, die nu op Facebook rondgaat, dat er "veranderd menselijk DNA [werd] ontdekt in levercellen" is hiermee ook ontkracht. De onderzoekers van Lund University vonden geen veranderd menselijk DNA. Het gaat om mRNA uit een vaccin, dat zich ontwikkelde tot DNA in gekweekte levercellen van menselijke oorsprong, waarbij het onduidelijk is of er iets veranderde aan het menselijk DNA in die cellen.

Productie spike-eiwitten

Ten slotte voegen de Facebookpost nóg een vreemde bewering toe aan de bestaande desinformatie over deze studie. De studie zou bewijzen dat de productie van spike-eiwitten in het lichaam na toediening van een mRNA-vaccin nooit meer zou stoppen.

Iets dergelijks wordt in de studie in het geheel niet beschreven en het is dan ook een raadsel op basis waarvan de Facebookgebruikers dit menen te kunnen beweren. Deze mythe over de spike-eiwitten is wel een bekende onder vaccinsceptici en is ook al vaker ontkracht.

Het klopt dat mRNA-vaccins, zoals die van Pfizer en Moderna, een stukje genetische code bevatten die lichaamscellen instrueert om spike-eiwitten aan te maken. Deze spike-eiwitten zijn de uitsteeksels op de buitenkant van het coronavirus. Na vaccinatie zal het afweersysteem de spike-eiwitten herkennen en dus leren het coronavirus aan te vallen, wanneer deze het lichaam binnendringt.

Dat het lichaam na vaccinatie deze spike-eiwitten voor altijd zou blijven produceren is echter niet waar. Wanneer het spike-eiwit is aangemaakt, wordt het mRNA door onze cellen afgebroken. Ook de productie van spike-eiwitten stopt dan (zie hier en hier).

(Stand van zaken: 08/11/2022)