Italië reguleert verwarming al decennia

Een klimaatlockdown houdt Italië in zijn greep. Althans, die bewering circuleert op Facebook en wordt onder andere verspreid door een Nederlands parlementslid. Een foto van een briefje, waarop staat dat Italianen hun appartementen nog maar tot maximaal 20 graden Celsius mogen verwarmen, wordt in verscheidene posts (hier, hier, hier) gedeeld. "De volgende stap naar de NWO-controlemaatschappij," schrijft iemand. "Word toch eens wakker mensen," typt een ander.

Beoordeling

De bewering is onwaar. Het briefje is mogelijks echt, maar er is in Italië geen sprake van een klimaatlockdown. Er gelden in Italië al sinds 1991 wetten die het gebruik van verwarming reguleren. Die wetten zijn niet wezenlijk veranderd, alleen iets aangescherpt. Bovendien heeft deze aanscherping weinig met het klimaat te maken, maar alles met de stijgende energieprijzen en de instabiliteit van de gasvoorziening als gevolg van de oorlog in Oekraïne.

Feiten

De foto van het briefje werd oorspronkelijk getweet door Peter Imanuelsen, een extreemrechtse sociale mediagebruiker die bekendstaat om het verspreiden van desinformatie en complottheorieën.

Hij beweerde op 22 oktober 2022 op Twitter dat hij zojuist was aangekomen in Italië en het briefje "had gekregen bij het appartement." In zijn tweet schreef hij verder: "Dit is in essentie een klimaatlockdown."

In Nederland werd de foto al snel verder verspreid door Tweede Kamerlid Thierry Baudet. De fractieleider van Forum voor Democratie (FvD) staat bekend om het populariseren van Twitterprofielen die desinformatie en (antisemitische) complottheorieën verspreiden.

De tweet waarin Baudet de foto van het briefje toont, vond vervolgens weer zijn weg naar de alternatieve nieuwsblog 9fornews en naar bovengenoemde Facebookprofielen.

Briefje mogelijks echt

Het is niet goed te verifiëren of Imanuelsen op 22 oktober in Italië was. Als hij daar wel was, dan is het mogelijk dat hij het briefje, waarvan hij een foto tweette, inderdaad onder ogen heeft gekregen.

Op het briefje staat namelijk dat vanaf 22 oktober 2022 "de maximale temperatuur 19/20 graden Celsius" mag zijn "in elke kamer van het appartement." Ook moet de verwarming uitgeschakeld zijn tussen 23:00 en 05:00 uur. "Er zullen controles van de Autoriteit zijn," zo sluit het briefje af. Dit alles zou bepaald zijn per decreet van het Ministerie van Ecologische Transitie van 6 oktober 2022.

De inmiddels oud-minister van Ecologische Transitie Roberto Cingolani heeft inderdaad op 6 oktober een decreet uitgevaardigd, waarmee regels van deze strekking in werking werden gesteld. Met een klimaatlockdown hebben deze regels echter niets van doen.

Al decennia centrale regulering

Italië introduceerde al in januari 1991 een Nationaal Energieplan. Daarmee werd het "rationele gebruik van energie, energiebesparing en de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen" in wetten vastgelegd. Hierover schreef ook VRT.

Onderdeel van de uitvoering van het Energieplan was dat Italië door een wet uit 1993 in zes klimaatzones werd verdeeld. Voor elk van deze klimaatzones, A tot en met F, is vastgesteld op welke dagen van het jaar, en hoeveel uur per dag, de verwarming mag worden aangezet.

Voor de koudste zone F, waarbinnen met name noordelijke gemeentes vallen, golden nooit restricties. In zone A – plaatsen in het zuiden van Sicilië en enkele zuidelijke eilandgemeenten – mocht de verwarming altijd van 1 december tot 15 maart aanstaan, zes uur per dag.

De regel dat de verwarming uitgeschakeld moet zijn tussen 23:00 en 05:00 uur geldt volgens artikel 9 van de eerdergenoemde wet ook al sinds 1993. In artikel 4 was ook destijds al bepaald dat de maximale luchttemperatuur in gebouwen niet hoger mag zijn dan 20 graden Celsius – met een toegestane afwijking van 2 graden.

De regels gelden in principe voor alle openbare en private gebouwen, dus ook voor woonhuizen en appartementen die zijn aangesloten op het gasdistributienetwerk.

Nieuwe afspraken

Het nieuwe decreet verandert niets essentieels aan de bestaande verwarmingswetten, maar scherpt de regels een beetje aan. In elke klimaatzone is de periode waarin er verwarmd mag worden voor deze winter 15 dagen ingekort. Ook mag de verwarming op die dagen een uur korter aanstaan dan normaal.

Op Lampedusa (zone A) mag de verwarming nu dus alleen tussen 8 december en 7 maart aan, voor nog maar vijf uur per dag. In zone F gelden nog steeds geen beperkingen.

Ook verwijst het decreet naar een eerder wetsbesluit waarin al was bepaald dat de luchttemperatuur in gebouwen in de winter niet hoger mag zijn dan 19 graden Celsius – met nog steeds een toegestane afwijking van 2 graden.

Overigens geldt er een groot aantal uitzonderingen. De nieuwe regels zijn niet van toepassing op ziekenhuizen, verpleeghuizen en allerlei verzorgings- of opvangfaciliteiten voor minderjarigen, bejaarden of drugsverslaafden.

Ook diplomatieke vertegenwoordigingen, internationale organisaties, kleuterscholen, kinderdagverblijven, zwembaden en sauna’s hoeven zich niet aan de nieuwe regels te houden.

Bovendien kunnen burgermeesters van afzonderlijke gemeentes in het geval van "bijzonder ernstige weersomstandigheden" besluiten om het verwarmen van gebouwen toch toe te staan buiten de nieuw bepaalde tijdvakken om, zo geeft het verantwoordelijke ministerie aan.

Controles kunnen eventueel worden uitgevoerd door de autoriteiten, maar het decreet maakt geen melding van eventuele boetes voor personen of instanties die de regels niet naleven.

Beperkingen niet vanwege klimaat

De bewering dat er in Italië een klimaatlockdown van kracht zou zijn is ook erg vergezocht, omdat het verwarmingsdecreet weinig te maken heeft met het klimaat, behalve met het politieke klimaat in Europa.

De aanscherping van de verwarmingsregels wordt namelijk onderbouwd met verwijzing naar eerdere wetsbesluiten. Daaruit blijkt dat dit decreet niet zozeer is uitgevaardigd om klimaatverandering af te remmen maar om "het hoofd te bieden aan de uitzonderlijke instabiliteit van het nationale aardgassysteem ten gevolge van de oorlog in Oekraïne."

Ook verwijst het decreet naar een verordening van de Raad van de Europese Unie van 5 augustus 2022. Daarin worden alle EU-lidstaten opgeroepen om hun gasvraag vrijwillig met 15 procent te reduceren. Ook dit wordt in het Italiaanse decreet uitgelegd als zijnde "ter voorbereiding op mogelijke verstoringen van de gasvoorziening uit Rusland."

Het nationale energieagentschap ENEA berekende dat Italië met deze nieuwe regels tot 2,7 miljard kubieke meter gas moet kunnen besparen, wat neerkomt op een reductie van 17,5 procent van de gasvraag.

(Stand van zaken: 03.11.2022)