EU geeft lidstaten opvangsubsidies over meerdere jaren

De prangende situatie in Ter Apel leidt tot veel frustratie online: een atmosfeer waarin nepnieuws goed gedijt. Deze Tweet, die eind augustus ook op Facebook veelvuldig gedeeld werd (hier en hier) zegt dat de Nederlandse staat 1000 euro per dag per aangemelde vluchteling van de Europese Unie zou ontvangen. Volgens de Twitteraar de reden waarom 'de grenzen wagenwijd openblijven'. Is het Nederlandse vluchtelingenbeleid vooral een lucratief verdienmodel? Daar lijkt het niet op, en de subsidiefinanciëring zit veel complexer in elkaar.

Beoordeling

De bewering dat de Nederlandse staat 1000 euro per dag per aangemelde vluchteling van de Europese Unie zou ontvangen, is niet waar. Nederland kan beroep doen op verschillende Europese subsidiepaketten voor het opnemen, begeleiden en huisvesten van vluchtelingen, maar deze bedragen worden niet per dag per vluchteling uitgekeerd.

Feiten

Allereerst: Nederland ontvangt geen vergoeding van 1000 euro per aangemelde vluchteling per dag van de Europese Unie. Dat laten perswoordvoerders van het Ministerie van Veiligheid en Justitie en de Europese Unie aan Deutsche Presse-Agentur (dpa) weten.

De Europese Unie stelt wel geld beschikbaar aan haar lidstaten voor de opvang van vluchtelingen. Hoe dit precies in elkaar steekt is complex, omdat er veel verschillende potjes zijn. Het belangrijkste is om momenteel een onderscheid te maken tussen vluchtelingen uit Oekraïne en overige vluchtelingen.

Deze eerste groep valt onder een speciale regeling: de 'Richtlijn Tijdelijke Bescherming'. Deze ging op 4 maart 2022 van kracht - kort na de inval van Rusland in Oekraïne -, met als doel dat alle lidstaten van de EU een evenwichtige bijdrage leveren aan de opvang van de massale stroom Oekraïense vluchtelingen. Geld voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen wordt onder andere in de CARE en FAST-CARE pakketten vrij gemaakt.

Bepaalde bureaucratische processen worden dankzij de Richtlijn Tijdelijke Bescherming versoepelt. Zo hoeven Oekraïense vluchtelingen geen verblijfsvergunning aan te vragen en kunnen ze sneller aan het werk. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie laat dpa weten dat de EU een weekvergoeding van 40 euro per week per Oekraïense vluchteling (voor een periode van 13 weken) beschikbaar stelt, maar dat Nederland hier momenteel geen gebruik van maakt.

Waar de Nederlandse staat wel gebruik van maakt is de 'Asylum, Migration and Integration Fund' (AMIF). Dit fonds is ook bedoeld voor de opvang van vluchtelingen uit andere delen van de wereld. Lidstaten geven jaarlijks in de vorm van een pledge aan de Europese Commissie aan hoeveel vluchtelingen via hervestiging en toelating op humanitaire gronden opgenomen kunnen worden. In Nederland waren dat in 2020 bijvoorbeeld 1902 plaatsen.

Afhankelijk van de voorwaarden die binnen de financiëringsstructuur zijn opgenomen, ontvangt de Nederlandse staat zo 6000 tot 10.000 euro per opgenomen vluchteling. 'Deze financiëring is onderdeel van het AMIF-programma, en een eenmalige uitkering aan de lidstaat op basis van een goedgekeurde pledge en na verantwoording van daadwerkelijke toelating', legt een persvoorlichter van het Ministerie voor Veiligheid en Justitie aan dpa uit.

De lidstaten mogen zelf weten hoe ze het geld willen inzetten. In Nederland kunnen verschillende organisaties, zoals de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), Dienst Terugkeer en Vertrek en niet-gouvernementele organisaties subsidies aanvragen die betaald worden met het AMIF-geld als ze aan de subsidiedoelstellingen voldoen.

Dit betekent dat de projecten een waardevolle bijdrage moeten leveren aan de positie van vluchtelingen, zoals het bevorderen van hun integratie of juist het vergemakkelijken van de terugkeer naar het land van herkomst. De huidige AMIF-programmaperiode loopt van 2021-2027 (tegelijk met de EU-begroting) en er is in Nederland 195 miljoen euro beschikbaar.

De Europese Unie ondersteunt haar lidstaten dus financieël in de opvang en hervestiging en ook terugkeer van vluchtelingen, maar dit bedrag komt niet tot stand door een bepaald bedrag per vluchteling per dag. De Nederlandse staat kan dat geld bovendien niet gewoonweg innen; het moet gebruikt worden om projecten voor vluchtelingen te financieren.

(Stand van zaken 19.9.2022)