Ammoniak (NH3) grootste aandeel Nederlandse stikstof

De stikstofcrisis en boerenprotesten in Nederland houden nog steeds de gemoederen bezig. Sinds enkele dagen worden weerkaarten die de stikstofuitstoot zouden aantonen veelvuldig gedeeld, zoals hier. Op de kaart zou te zien zijn dat de stikstofemmissies helemaal niet boven de Nederlandse landbouwgebieden hangen. De boeren zijn dus niet het probleem in de stikstofcrisis. Is dit echt zo? Of geeft de weerkaart ons heel andere informatie?

Beoordeling

Deze bewering is onjuist. De datakaart van Ventusky toont alleen de NO2 uitstoot, is gebaseerd op verschillende meetmodellen en geeft zelf aan geen volledige data te bevatten. De landbouw stoot met name NH3, oftewel ammoniak uit. De aangehaalde kaart geeft geen volledig beeld van de stikstofuitstoot en -depositie in Nederland. Andere bronnen laten zien dat de grootste stikstofbrandhaarden wel degelijk in de landbouwgebieden liggen.

Feiten

In de Facebookpost wordt beweerd dat het kaartje de NOx-uitstoot (stikstofoxiden) toont. Dat klopt allereerst niet. Op de website van Ventusky is onder ‘air quality’ te zien dat ze alleen over data betreffende NO2 beschikken. Dit brengt ons direct tot de grootste verwarring in het stikstofdebat: er wordt vaak geen onderscheid gemaakt tussen verschillende stoffen die in de volksmond allen onder de noemer ‘stikstof’ geschaard worden.

De te hoge Nederlandse stikstofemissie wordt veroorzaakt door stikstofoxiden (NO en NO2, tezamen NOx genoemd) en ammoniak (NH3). Het gaat hier om verschillende stoffen in de lucht, die een vergelijkbaar effect hebben: ze vormen onder andere een bedreiging voor de biodiversiteit.

Het kaartje van Ventusky zal nooit de stikstofuitstoot van de boeren aantonen, omdat de stikstofuitstoot door landbouw met name uit de stof NH3, oftewel ammoniak, voortkomt. Verkeer en industrie zijn dan weer de grootste uitstoters van stikstofoxiden, oftewel NOx.

Op deze twee kaartjes van het KNMI is het verschil te zien wanneer de NO2 (stikstofoxiden) of NH3 (ammoniak) uitstoot gemeten wordt. De NO2 uitstoot is hoger in het Westen van het land; geconcentreerd rond Rotterdam en Amsterdam. De NH3 uitstoot komt meer voor in het Noorden en Oosten. Deze figuren baseren zich op een jaargemiddelde, en dus niet een bewegende momentopname, zoals bij de kaart van Ventusky. Daarover later meer.

De Nederlandse stikstofuitstoot bestaat voor circa 65% uit ammoniak (NH3) en 35% uit stikstofoxiden (NOx). Deze figuren van het CBS tonen aan dat de landbouwsector verantwoordelijk was voor 87,3% van de totale NH3-emissies. Aan NOx had het wegverkeer het grootste aandeel met 34%. De landbouw heeft dus wel degelijk het grootste aandeel aan de stikstofuitstoot in Nederland.

Wat vertelt de Ventusky kaart ons dan?

Het kaartje gedeeld in de Facebookpost is een screenshot van de Ventusky website, een webapplicatie van een Tsjechisch metereologisch station. Ze maken gebruik van data van verschillende onderzoeksinstituten aan de hand van modellen, satellieten en radars en baseren daar vervolgens een voorspelling op.

De kaarten van NO2 worden gebaseerd op het SILAM-model van het Finse Meteorologische Instituut. Dit SILAM model geeft op hetzelfde moment verschillende resultaten, zoals op 27 juni 2022 om 15.00: afhankelijk van de voorspellingen van het globale of Europese SILAM-model zijn de resultaten op de kaart anders. Op de website zelf staat bij de modellen een disclaimer: de kwaliteit en volledigheid van de data worden niet gegarandeerd.

De modellen of Ventusky zij voorspellingen van de hoeveelheid stikstof in de lucht op een bepaald moment en zeggen niets over de totale stikstofuitstoot, laat staan over de depositie in Nederland. Het is dus niet mogelijk uit deze kaart te concluderen waar de stikstofbrandhaarden zitten, ook niet van NO2.

(Stand van zaken: 28.07.2022)