Foto's tonen vooral botten in Portugese kapellen

Een verzameling aan foto’s moet tonen hoe 'miljoenen schedels, beenderen en menselijke skeletten' de catacomben van het Vaticaan sieren. Dat wordt in ieder geval in een Facebookbericht beweerd dat al meer dan veertig keer werd gedeeld. Maar is dat wat de foto’s echt laten zien?

Beoordeling:

Twee van de zeven foto’s, met de skeletten in monnikskleed, zijn gemaakt in de crypte van de Kapucijnen. Dat is niet in Vaticaanstad, maar wel in Rome. De andere vijf, met muren en plafonds bedekt met schedels en botten, zijn van verschillende kapellen in Portugal.

Feiten:

De verzameling aan foto’s zijn niet allemaal van dezelfde plek en werden ook op verschillende plekken gemaakt. Dit laat dus niet schedels en beenderen in de catacomben van het Vaticaan zien.

Maar wat laten de foto’s dan wel zien? Om toch vlak bij het Vaticaan te beginnen: foto 1 en 3, met volledige skeletten in monnikkleden, zijn wel in Rome gemaakt. De skeletten staan in de crypte van de Kapucijnen. De exacte foto 3 is ook hier te zien. Het drietal is ook duidelijk te zien op minuut 2.48 in deze video. Foto 1 werd gemaakt van de middelste monnik, maar vanuit een iets andere hoek.

In de crypte van de Kapucijnen liggen de botten van meer dan 3700 voormalige Kapucijnse monniken. De gedachte erachter is niet zo duivels als online wordt voorgedaan. Het werd ook niet gedaan om mensen te shockeren of af te schrikken. Integendeel, het wordt in het Latijn 'memento mori' genoemd. De tentoonstelling van de botten moet mensen herinneren aan de korte tijd die zij hebben op aarde en hen zo aansporen om de goede dingen na te streven.

Portugese kapellen

Tijd om Italië achter te laten en verder naar het zuiden van Europa te reizen voor de oorsprong van de andere foto’s. Die werden namelijk allemaal gemaakt in Portugal. Foto 2 laat een tafereel zien in de 'Capela Dos Ossos' (bottenkapel) in Campo Maior. Het is de op een na grootste bottenkapel van het land en komt uit 1766. Het werd gebouwd na een explosie in 1732. De binnenkant van de kapel is bedekt met de botten van de slachtoffers.

De vierde foto is met een reverse image search terug te vinden op de website Flickr. Fotograaf John Hallam maakte deze in de bottenkapel in Alcantarilha, Portugal. Het bevat naar schatting de skeletten van zo’n 1500 mensen en werd gebouwd in de zestiende eeuw op het terrein van een oude begraafplaats. Om de botten van degene die er begraven lagen toch te beschermen en te eren, werden zij gebruikt in de binnenkant van de kapel.

Foto’s 5 tot en met 7 zijn allemaal op dezelfde plek gemaakt: nog een Capela Dos Ossos. Dit keer de bekendste van Portugal, in Évora. De beeltenissen in foto 5, foto 6 en foto 7 zijn allemaal online terug te vinden met Évora als locatie. Van foto 7 is zelfs het identificatienummer van de foto op de betreffende website nog zichtbaar in de Facebookpost. Het is dus makkelijk te vinden dat die niet in het Vaticaan is gemaakt.

Deze bottenkapel stamt uit de zeventiende eeuw en huist een paar duizend botten en schedels van begraafplaatsen die verbonden zijn met het klooster. Ook hier werden de botten weer met hetzelfde doel als in Rome tentoongesteld: als memento mori. Het moet mensen bewust maken van de vergankelijkheid. Vanuit de katholieke gedachte moet dat mensen aansporen om zich te wijden aan een goed leven, zonder zonden, om zo in de eeuwige hemel te komen.

Die godsdienstige filosofie moet in het achterhoofd worden gehouden bij het zien van deze bouwwerken. Het was niet duivels, maar had juist erg Christelijke intenties. Bovendien zijn al deze gebouwen, en daarmee ook de botten, al honderden jaren oud.

En het Vaticaan dan?

Geen van de foto’s werd dus effectief in Vaticaanstad gemaakt. Het grootste deel komt bovendien niet uit catacombes, maar kapellen bovengronds. De Portugese bottenkapellen zijn wel katholiek, dus een link met het Vaticaan is wel te leggen. De gedachte erachter, zoals hierboven beschreven, is daarbij wel belangrijk.

Maar heeft het Vaticaan dan geen catacombes met schedels en botten? Onder Vaticaanstad ligt wel een eeuwenoude Romeinse begraafplaats, die de Vaticaanse Necropolis wordt genoemd. Hij was jarenlang verborgen, maar door opgravingen in de jaren 40 van de vorige eeuw werd deze ontdekt. Hier zijn tombes en graven die teruggaan tot de eerste eeuw na Christus. Onder de Sint-Pietersbasiliek ligt ook de Sagre Grotte Vaticane. Dit zijn onder andere de graven van voormalige pausen. Dus ja, ook onder Vaticaanstad liggen botten en schedels. Ze bedekken alleen niet de muren.

(Stand van zaken: 17/06/2022)