Cijfers en letters onderaan identiteitskaart laten machines toe snel informatie af te lezen

Bevat de Nederlandse identiteitskaart meer dan persoonlijke gegevens? De reeks tekens onderaan de achterkant van de kaart zou verwijzen naar een persoonlijke (goedgevulde) bankrekening, die iedere Nederlander heeft. Deze vergezochte theorie doet mensen op sociale media dromen van onverhoopte sommen geld. Maar is de werkelijke betekenis van deze tekens niet veel logischer? 

Beoordeling

De bewering is fout. De reeks cijfers en letters onderaan de achterkant van een identeitskaart bevatten informatie die ook elders op de kaart terug te vinden is. Het vormt geen geldig bankrekeningnummer.

Feiten

Nederlandse identiteitskaarten bevatten verschillende persoonsgegevens zoals namen, lengte en geslacht. Een deel van de kaart is voor mensen meteen te begrijpen en af te lezen. Deze 'visuele inspectiezone' bevat de informatie in leesbare taal. Een zone onderaan de kaart (waarop gedoeld wordt in de Facebookpost) bevat echter een niet meteen begrijpbare reeks cijfers, letters en tekens. 

Machine Readable Zone

De zone op de identiteitskaart, waar het bankrekeningnummer zou te vinden zijn, is de 'machine readable zone' (MRZ). Dit is een internationaal gestandardiseerd systeem om de informatie op een identiteitsdocument snel uit te lezen met een machine. Er zijn verschillende vormen van dit systeem. Op de Nederlandse identiteitskaart gaat het om TD-1: drie lijnen met telkens dertig tekens.

Deze tekens hebben een specifieke betekenis die terug te vinden is bij de International Civil Aviation Organization (ICAO)(p.21-25), de initiatiefnemer van gestandardiseerde reisdocumenten. In de gedeelde afbeelding wordt een cijferreeks aangeduid die begint op de eerste lijn en voortgaat op de tweede lijn. De informatie om de MRZ is echter per lijn gerangschikt. 

Het laatste cijfer van de eerste rij is een controlegetal voor de info op de eerste rij. De tweede rij bevat achtereenvolgens: de geboortedatum (jaar-maand-dag), een controlegetal, het geslacht, vervaldatum van het document (idem), een controlegetal en de nationaliteit. De overige tekens op de rij zijn voor optionele elementen. De rij eindigt weer met een controlegetal. 

Aangezien in de post een veelgebruikte voorbeeldidentiteit van de Nederlandse overheid getoond wordt, kan ook de voorkant van deze kaart gevonden worden om te controleren of de info hierboven klopt. En inderdaad, '650310 (geboortedatum), 1 (controlegetal), F (geslacht), 240115 (vervaldatum), 1 (controlegetal) NLD (nationaliteit)' komt overeen met de elementen zoals hierboven beschreven en de info op de voorkant. Het gaat hier dus om identiteits- en kaartgegevens, niet om een bankrekeningnummer.

IBAN

De reeks cijfers en letters lijkt op het eerste zicht te voldoen aan de vormelijke vereisten van een Nederlands IBAN-nummer; het bevat achtien tekens en begint met NL. Het vierde tot achtste teken van de IBAN moeten in Nederland echter altijd letters zijn. Dit is namelijk de bankcode. Bij de reeks op de identiteitskaart zal dit echter altijd de drie laatste cijfers van de geboortedatum en een controlegetal zijn, geen letters. 

De IBAN-website die in de afbeelding staat, breekt het nummer op in begrijpelijke informatie. Wat het niet doet is garanderen dat het hier om een bestaand rekeningnummer gaat. Een andere website, die de controlegetallen van IBAN-nummers nagaat, geeft meteen aan dat deze sequentie geen geldige IBAN is. 

Het voorbeeld in de gedeelde afbeelding is overigens ook verouderd. In 2021 is de Nederlandse identiteitskaart namelijk aangepast. Het burgerservicenummer staat niet meer in de MRZ, maar is verhuist naar een QR-code. Daardoor is het laatste controlecijfer van de bovenste rij niet meer aanwezig. In de nieuwe versie zijn er dus nog maar 17 tekens beschikbaar, en niet de nodige 18. 

Soevereine burgers

De Nederlandse identiteitskaart bevat dus geen geheime persoonlijke bankrekening waar een grote som geld op zou staan. Het idee van deze persoonlijk 'trust' vindt zijn oorsprong in de beweging van de soevereine burgers, een anti-overheidscomplottheorie die volledig van de realiteit losstaat. Het is bijvoorbeeld niet duidelijk waarom de overheid bankrekeningnummers op ieders identiteitskaart zou plaatsen, als ze het geld verborgen wil houden. 

Deze beweging beperkt zich overigens niet alleen tot Nederland. Deutsche Presse-Agentur (dpa) schreef in het verleden al een factcheck over dezelfde claim, maar dan met Belgische identiteitskaarten.

(Stand van zaken: 13.05.2022)