Gemanipuleerde beelden proberen president Zelensky als cocaïnegebruiker voor te stellen

Op een video van de Oekraïnse president Zelensky, die gedeeld wordt op Facebook, lijkt een aardige hoop wit poeder en een bankkaart zichtbaar op zijn bureau. Wordt Zelensky hier betrapt op drugsgebruik of is deze video niet zo betrouwbaar? 

Beoordeling

De beelden zijn gemanipuleerd om president Zelensky in een slecht daglicht te plaatsen. Op de originele beelden is geen cocaïne te zien. 

Feiten

De video wordt gedeeld op Facebook met de vraag naar wat op de tafel te zien is. In de video wordt er ook gebruik gemaakt van slow motion en tekst in beeld op 00:24 om de nadruk op de schijnbaar aanwezige drugs te leggen. Een snelle zoektocht leert echter dat de vermeende drugs digitaal zijn toegevoegd aan het beeld. 

De originele video werd door Zelensky zelf verspreid via zijn Instagramaccount. De beelden komen van een onlinemeeting die president Zelensky had met SpaceX-oprichter Elon Musk, begin maart. Musk beloofde daarin om Oekraïne meer starlinkterminals te leveren, die internettoegang kunnen voorzien op plekken waar grote delen van de communicatieinfrastructuur vernietigd is. Zelensky plaatste hierover ook nog een bericht op zijn Twitteraccount.

Op de originele beelden zijn de vermeende drugs en de bankkaart duidelijk niet aanwezig. Ze zijn dus op een bepaald moment toegevoegd aan de video. Zowel BBC-journalist Shayan Sardarizadeh - die op Twitter valse informatie rond de oorlog in Oekraïne verzamelt - als Bellingcat-oprichter Elliot Higgins deelden een analyse van de originele en gemanipuleerde beelden naast elkaar. 

Nog een visuele aanwijzing dat de beelden gemanipuleerd zijn, is zichtbaar vanaf 00:17. Terwijl de camera naar Zelensky toebeweegt, verschuift ook de reflectie van een overhangde lamp over het bureau. Als deze over de bankkaart schuift, verandert de belichting van de kaart niet. Dit wijst er op dat de kaart niet authentiek is. 

Uitnodiging

Op 00:24 wordt ook de vraag gesteld wie er na de oorlog in Oekraïne uitgenodigd wordt door Zelensky, alsof het over een mysterieus persoon zou gaan. Dit transcript van de BBC maakt duidelijk dat het geluid en Engelse uitspraak van Zelensky eerder verwarrend is. De persoon die uitgenodigd wordt is eenvoudigweg Elon Musk. Dat blijkt uit wat Zelensky hiervoor zegt ("If you have time") en het antwoord van Musk ("That sounds good. I look forward to visiting").

Dit is niet de eerste keer dat desinformatie de ronde doet die president Zelensky aan drugsgebruik linkt. Zo publiceerde Deutsche Presse-Agentur in het Duits al een factcheck over een andere claim dat Zelensky cocaïne op zijn bureau zou hebben. 

(Stand van zaken: 27.04.2022)