Vergelijking leefgeld en minimumloon is scheef

Een vergelijking tussen het leefgeld dat Oekraïense vluchtelingen in Nederland krijgen en het bruto minimumloon in Nederland doet online de ronde. Een gevlucht gezin van twee ouders en twee kinderen zou 1580 euro netto krijgen, zonder te werken. Terwijl het minimumloon 1725 euro bruto is. Een tweet noemt deze vergelijking ‘BREAKING’ en werd al 880 keer geretweet en kreeg meer dan 1600 likes. Ook op Facebook verscheen het bericht. Maar gaat die gemaakte vergelijking wel op?

Beoordeling:

Dit bericht is gedeeltelijk onjuist. De bedragen kloppen, maar enkel als het Oekraïense gezin het absoluut maximale bedrag uitgekeerd zou krijgen en inwoont bij een gastgezin. In de praktijk kunnen zij daarentegen ook een deel van het leefgeld in natura krijgen, zoals via maaltijden. Vluchtelingen in de opvang in Utrecht krijgen bijvoorbeeld maar 55 euro per maand. Een vergoeding voor vier mensen vergelijken met het minimumloon voor één persoon is bovendien scheef. Daarbij wordt achterwege gelaten dat in Nederland mensen bij een minimumloon nog een aantal toeslagen krijgen.

Feiten:

Sinds 1 april kunnen vluchtelingen uit Oekraïne aanspraak maken op een financiële regeling. Dit heet ‘leefgeld’. De Rijksoverheid legt op haar website uit hoe het bedrag precies is opgebouwd: volwassenen en kinderen krijgen 260 euro per maand per persoon. Vluchtelingen die bij een gastgezin wonen, ontvangen daarnaast nog een extra toelage. Dit is 215 euro extra voor volwassenen en 55 euro extra voor kinderen. "Zij kunnen het geld ook gebruiken om bij te dragen aan de kosten van het gastgezin, maar dit is niet verplicht," aldus de overheid.

De eerstgenoemde 260 euro per maand hoeft bovendien niet volledig in geld te worden uitgekeerd. Gemeenten kunnen er ook voor kiezen om een deel in natura te verstrekken, bijvoorbeeld door middel van voedsel of kleding.

De 1580 euro netto die in de tweet wordt genoemd voor een man, vrouw en twee kinderen klopt in principe. Maar dat is alleen als zij het volledige bedrag uitgekeerd krijgen én met het hele gezin in een gastgezin verblijven (4x260 = 1040 euro en 2x215 + 2x55= 540 euro). Binnen de groep van meer dan 39.000 Oekraïense vluchtelingen die op dit moment in Nederland zijn geregistreerd, kan dit bedrag dus sterk uiteenlopen. De gemeente Utrecht laat bijvoorbeeld zien dat vluchtelingen 55 euro per maand krijgen als zij in een gemeenteopvang met maaltijden verblijven.

Er zitten dus grote verschillen in de bedragen die vluchtelingen ontvangen, afhankelijk van hun leefsituatie. Zodra iemand die de vergoeding ontvangt betaald werk gaat doen, stopt het leefgeld bovendien. Ook wanneer zij vertrekken uit de opvang en zelf woonruimte hebben gevonden, krijgen ze dit geld niet (meer).

Vergelijking met werken voor minimumloon

In het virale Twitterbericht gaat het om de vergelijking tussen dit maximale nettobedrag aan leefgeld en het bruto minimumloon. Dit laatste is inderdaad 1725 euro per maand voor iedereen boven de 21 jaar. Maar een vergoeding voor vier personen vergelijken met het loon van één persoon, is een wat scheve vergelijking.

Als je een vergelijkbaar Nederlands gezin van twee ouders en twee kinderen zou nemen, komen er bijvoorbeeld nog toeslagen en misschien eventuele uitkeringen bij die in de vergelijking online niet worden meegenomen. Oekraïense vluchtelingen krijgen deze niet, zolang zij geen verblijfsvergunning hebben.

Als maar één van de twee Nederlandse ouders voltijd werkt tegen minimumloon, zou dat dus 1725 euro zijn. Maar daar bovenop komt nog per kind een kinderbijslag die per kwartaal wordt uitbetaald. Dit bedrag zit tussen de 230,69 euro en 329,56 euro per kwartaal (dus respectievelijk 76,90 euro en 109,85 euro per maand), afhankelijk van de leeftijd van het kind. Bij dit inkomen heeft het gezin daar bovenop ook nog recht op kindgebonden budget.

Een gezin dat enkel draait op één minimumloon van 1725 euro heeft bovendien recht op zorgtoeslag. Dat is met dit inkomen van één van de partners zo’n 212 euro per maand. Bovendien is er wellicht nog sprake van andere vormen van werkloosheids- of ziektewet-uitkeringen.

Dat bij elkaar maakt dat het inkomen van zo’n gezin in de praktijk dus sowieso hoger ligt dan de 1725 euro die uit werk wordt verdiend. Hoewel de bedragen in de vergelijking dus in principe juist zijn, wordt er van alles buiten beschouwing gelaten.

(Stand van zaken: 20/04/2022)