Geen bewijs dat mannen die Nederlandse vlag verbrandden bij het Azov-bataljon hoorden

Een foto van gemaskerde mannen in legeruniformen en met wapens gaat rond op sociale media. Op de foto is te zien dat de mannen een Nederlandse vlag in brand steken. "Ons geheugen is kort. Zes jaar geleden staken leden van de Oekraïense militie ‘Azov Battaillon’ de Nederlandse vlag in brand als bedreiging," staat er boven de afbeelding geschreven. Deze combinatie van tekst en foto duikt veel op op Facebook (hier en hier).

Beoordeling:

Deze afbeelding komt uit een video, maar er is geen bewijs dat de mannen in die video echt van het Azov-bataljon zijn. De militie heeft dit vanaf de publicatie van de video stellig ontkend. Deze video bevat ook subtiele verschillen met officiële Azov-video’s. De video lijkt door een Russisch trollennetwerk de wereld in te zijn geholpen.

Feiten:

De scène in deze foto is afkomstig uit een video die op 18 januari 2016 op YouTube scheen. Hij werd geplaatst op het dan net nieuwe kanaal ПАТРІОТ (Oekraïens voor ‘patriot’). Ook nu staat er geen andere video op dit kanaal dan die van de gemaskerde mannen.

De mannen in de video doen zich voor als het Azov-bataljon, een extreemrechtse militie in Oekraïne. De titel van de video leest: ‘Oproep van AZOV-strijders aan Nederland naar aanleiding van het referendum over de Oekraïne-EU Associatie.’ In de video waarschuwt de man die het woord heeft dat er terroristische aanslagen in Nederland gepleegd zullen worden, als de Nederlanders niet instemmen met het associatieverdrag met Oekraïne. In Nederland werd hierover in 2016 een raadgevend referendum gehouden, waarin de meerderheid van de kiezers uiteindelijk tegen het verdrag stemden. Dit hield overigens het verdrag niet tegen.

Na de bedreigingen, steken de mannen in de video een Nederlandse vlag in brand. Maar hebben we hier daadwerkelijk te maken met een video van deze militaire eenheid?

Azov zelf komt al de dag na het verschijnen van de video in 2016 met een reactie en distantieert zich nadrukkelijk van deze video. "Deze video is een zielige provocatie en een fake van slechte kwaliteit, die niets te maken heeft met ons regiment," zegt Andriy Diachenko, een commandant van Azov. "Iedereen die bekend is met wapens zal direct zien dat de acteurs airsoftwapens dragen. Het is dus niet echt, en hun acteerwerk is opgezet en van slechte kwaliteit. In tegenstelling tot deze acteurs, zijn vechters bij Azov goed getraind en zullen zij wapens nooit zo vasthouden als de acteurs in de video."

Ook de regering van Oekraïne reageerde al direct op de bedreigende video en verklaarde dat deze nep is. De Oekraïense cyberpolitie zou een onderzoek hebben ingesteld naar het filmpje.

Trollenfabriek

Ook het platform voor onderzoeksjournalistiek Bellingcat boog zich in 2016 al over deze video met bedreigingen aan het adres van Nederland. Zij vonden aanwijzingen dat de video in werkelijkheid afkomstig was van een Russisch netwerk van internettrollen.

In de beschrijving bij de Youtubevideo wordt gezegd dat het origineel van het officiële Azov-Youtubekanaal komt. Er staat ook een link bij, maar die leidt nergens naartoe. Er is binnen deze link geen enkele informatie te vinden over de video die hier ooit heeft gestaan. Er is dus ook geen aanwijzing dat hier écht is doorverwezen naar een video op het kanaal van Azov.

"Het is zeer waarschijnlijk dat er een willekeurige video is geplaatst op een Youtubekanaal, waarna deze snel is verwijderd voordat het kon worden gearchiveerd. Daarna werd erna gelinkt in de video van ‘Patriot’," schrijft Bellingcat. Het onderzoeksplatform geeft in hun artikel ook meer details over hoe de video vervolgens door anonieme accounts via verschillende Russische blogs en fora over het internet werd verspreid.

Bellingcat wijst er ook op dat er kleine verschillen zijn tussen de video die door Patriot werd geplaatst en video’s die echt van het Azov-bataljon afkomstig zijn. Wie twee dezelfde beelden uit de introducties met het Azov-logo naast elkaar zet en vergelijkt, ziet bijvoorbeeld dat de kleuren in de video van Patriot (op 0.05) wat donkerder zijn dan in die van de intro van een officiële Azov-video (op 0.03). Ook hebben de officiële Azov-video’s een maximale beeldkwaliteit van 1080p, waar de video van Patriot blijft steken op 720p.

Er zijn dus genoeg aanwijzingen dat het hier niet gaat om een echte video van Azov. Het bataljon en de Oekraïense regering bevestigden bovendien allebei dat dit niet van de extreemrechtse militie afkomstig is.

Kleine militie

Nederlandse Facebookgebruikers die dit bericht delen, doen dat veelal met teksten als 'neem ze vooral in huis' en 'Deze mensen worden door ons nu met open armen ontvangen'. Het is daarom wel belangrijk om te onthouden dat het Azov-bataljon bestaat uit een geschatte 900 à 1000 leden. Dat is op een totale Oekraïense bevolking van meer dan 43 miljoen mensen natuurlijk maar een schijntje. Enkel deze kleine militie is dus absoluut niet representatief voor de bevolking van Oekraïne.

(Stand van zaken: 12/04/2022)