Russische leger gebruikte tijdens de oorlog in Oekraïne meermaals Tochka-U raketten

Bij de raketaanval op het treinstation van het Oekraïense Kramatorsk op vrijdag 8 april vielen tientallen doden en gewonden. Nu zou blijken dat het de Oekraïeners zelf zijn die de Tochka-U raket afvuurden. Zo klinkt het op sociale media en vanuit Russische hoek. Foto's van het serienummer van de raket zouden dat aantonen. Het Russische leger zou de bewuste raketten helemaal niet meer gebruiken. Wat is er nu exact bekend over die aanval en die raketten?

Beoordeling

Het bewijs dat wordt aangevoerd om aan te tonen dat Oekraïense troepen de raket afvoerden, houdt geen steek. Zowel Rusland als Oekraïne gebruiken Tochka-U raketten en aan de hand van enkel een serienummer is onmogelijk vast te stellen wie deze afvuurde. Russen claimden de aanval eerst, maar wijzigden later van standpunt.

Feiten

De menselijke tol van de raketaanval op het treinstation van Kramatorsk is groot: vijftig mensen stierven en tientallen raakten gewond, aldus de gouverneur van Donetsk. Maar wie er verantwoordelijk is, blijft voorlopig onduidelijk.

Wel zeker is dat er een Tochka-U raket werd gebruikt. Dat werd duidelijk door beelden van Italiaanse media. Foto's van de raket circuleren ook op sociale media. Volgens het Russische ministerie van Defensie gebruikt enkel Oekraïne dat model momenteel.

De raket is namelijk een ouder Sovjet-model dat in de jaren tachtig werd ontwikkeld, met een bereik van 120 kilometer. Ze zijn notoir onnauwkeurig. Officieel verving het Russische leger de Tochka-U's met de nieuwere Iskander. Verschillende ex-Sovjetlanden, waaronder Oekraïne, hebben ook zulke raketten in hun arsenaal.

Verschillende voorbeelden van Russisch gebruik Tochka-U

Tijdens de woedende oorlog zijn er echter verschillende gelegenheden geweest waarbij het Russische leger alsnog Tochka-U's gebruikte. Al op de eerste dag van de oorlog was er een Russische aanval op een ziekenhuis in Vuhledar, ook in Donetsk, waarbij een Tochka-U werd gebruikt. In de maand maart waren er waarnemingen van Russische Tochka-U's, zoals op 6 maart vlakbij de grens met Belarus.

Bovendien bezit het Achtste Gardeleger zulke raketten. Zij zijn momenteel gestationeerd in de Donbas. Rekening houdende met het bereik van 120 km dat de Tochka-U heeft en de locatie van Kramatorsk in het oosten van Oekraïne, dichtbij de Donbas, is het technisch gezien mogelijk dat Russische troepen de raket afvuurden.

Serienummers alleen zeggen niets

Uit louter het serienummer is het onmogelijk op te maken van welke kant de raket kwam. De raketten werden gemaakt in het Rusland van de Sovjet-Unie en zijn ondertussen decennia oud en verspreid over verschillende voormalige USSR-landen, alsook in Syrië. Dat bevestigt ook luitenant-kolonel Frederik Coghe, verbonden aan de Koninklijke Militaire School in Brussel.

"Op de meeste amunititie wordt nooit een markering aangebracht behalve die van de producent. Zo kan de gebruiker niet of moeilijk geïdentificeerd worden", zegt hij. "Serienummers zeggen niets zonder de lijsten van welke serienummers zich in welke landen bevinden."

En die informatie is simpelweg niet beschikbaar, onder andere door de leeftijd van de raketten. "Het zijn systemen uit de Sovjetperiode, maar de verspreiding nadien, zeker na het ineenstorten van de Sovjet-Unie, is niet na te gaan", aldus Coghe.

Daar komt nog eens bij dat opeenvolgende serienummers niet noodzakelijk bij dezelfde landen zijn, zegt Coghe. Bij wijze van spreken kan nummer 13 in Oekraïne zijn, nummer 14 in Belarus en nummer 15 in Rusland.

In combinatie met het feit dat het Russisch leger duidelijk nog gebruik maakt van hun oude voorraad Tochka-U's, maakt dit het onmogelijk om op basis van de beschikbare informatie te oordelen wie precies de raket afvuurde op het treinstation van Kramatorsk.

Terugkrabbelende berichtgeving

Meermaals al zegt Rusland geen Tochka-U's te gebruiken en niet verantwoordelijk te zijn voor de aanval op Kramatorsk. Desondanks lijkt Russische (ondertussen verwijderde of aangepaste) berichtgeving op Telegram toch iets anders te zeggen. Verschillende pro-Kremlintelegramkanalen claimden de aanval eerst. Later wijzigden zij volgens "The Insider" hun berichtgeving naar hun huidigde standpunt.

(Stand van zaken: 13/04/2022)