Oud lijstje met gelijkenissen Lincoln en Kennedy bevat fouten

De levens van presidenten Lincoln en Kennedy vertonen opvallend veel gelijkenissen. Dat moet in ieder geval blijken uit video's (hier en hier) die gedeeld worden op Facebook (hier, hier en hier). Maar kloppen deze gelijkenissen wel allemaal en zijn ze ook echt zo uitzonderlijk? Of is het, zoals een van de video's op het einde beweert helemaal geen toeval?

Beoordeling

Het lijstje over de gelijkenissen tussen de twee presidenten gaat al minstens sinds 1964 mee. Het is een heel selectieve keuze aan gelijkenissen, waarvan een aantal dan nog (gedeeltelijk) fout zijn.

Feiten

Abraham Lincoln was president van de Verenigde staten van 1861 tot hij vermoord werd in 1865. John F. Kennedy was president van 1961 tot hij vermoord werd in 1963. Maar de levens van beide heren vertonen wel meer gelijkenissen, zoals zou moeten blijken uit het lijstje dat wordt opgesomd in de gedeelde video's. 

Dit lijstje is op z'n zachtst gezegd niet nieuw. Snopes wijdde in 1999 al een factcheck aan het onderwerp. Maar het lijstje is zelfs nog veel ouder dan dat. Time schreef al in augustus 1964 een artikel over de toevalligheden, minder dan een jaar na de moord op Kennedy. 

Het is dan ook niet verwonderlijk dat al meerdere factcheckorganisaties zoals USA Today en AFP over deze lijst geschreven hebben, en dat elk van de gelijkenissen al onderzocht is. De lijst heeft zelfs een eigen Wikipediapagina. De twee video's die door Nederlandstalige Facebookgebruikers gedeeld worden, bevatten respectievelijk dertien en zeventien gelijkenissen.

Sommige gelijkenissen kloppen, sommige niet. Sommige gelijkenissen lijken erg uitzonderlijk, maar blijken dit bij nader inzien niet te zijn. De lijst is ook zeer selectief samengesteld om het te laten uitschijnen dat de gelijkenissen wel zeer toevallig zijn. Maar evengoed is het mogelijk een lijst op te stellen van zaken in het leven van Kennedy en Lincoln die helemaal niet overeenkomen. 

In 1998 schreef The Skeptical Inquirer een artikel over toeval. Ze haalden toen het voorbeeld van de twee presidenten aan om duidelijk te maken dat we de neiging hebben om in willekeurige data een patroon te zoeken. Zes jaar eerder hield het magazine zelfs een wedstrijd om 'toevallige presidentiële gelijkenissen te vinden'. Toen vond een deelnemer minstens zestien gelijkenissen tussen de Mexicaanse president Obregón en Kennedy.

Wat er juist bedoeld wordt in de tweede video met "het is geen toeval" is niet helemaal duidelijk. Maar het klopt wel dat het geen toeval is. Niet door een of ander complot, maar omdat het hier gaat om een heel selectieve keuze van feiten (ware en onware) die samen gepresenteerd worden.

De gelijkenissen die in de video's voorkomen, komen overeen met deze lijst bij Snopes. Twee gelijkenissen zitten niet in deze lijst maar wel in de video's: Lincoln werd neergeschoten in theater Ford en Kennedy werd neergeschoten in een Lincoln-auto, gemaakt door Ford. En (enkel in de eerste video): Lincoln was een week voor zijn dood in Monroe in Maryland en Kennedy was een week voor zijn dood bij Marilyn Monroe. De claims over zuiderlingen en de opvolgers van de presidenten komen enkel in de tweede video voor.

Foute gelijkenissen

De secretaresse van president Kennedy heette inderdaad Lincoln. Maar president Lincoln had geen secretaresse die Kennedy heette. Zijn secretarissen waren John Hay en John G. Nicolay. Lee Harvey Oswald werd in 1939 geboren, maar John Wilkes Booth werd niet in 1839, maar in 1838 geboren.

Er lijkt geen plaats in Maryland te zijn die Monroe heet, maar nog belangrijker, Marilyn Monroe stierf ongeveer een jaar voor de moord op Kennedy, dus kon zeker niet een week voor zijn dood bij hem zijn geweest.

Bijna juiste gelijkenis

Oswald schoot vanuit een boekenloods op Kennedy en werd gearesteerd in een filmtheater. Booth schoot op Lincoln in een theater, en werd achtervolgd door de autoriteiten tot in een schuur. Het vervult een gelijkaardige functie als een loods, maar is toch niet hetzelfde.

Beide moordenaars stierven inderdaad voor er een proces kon komen, maar hun overlijdens verschillen wezenlijk. Booth stierf terwijl hij probeerde te ontsnappen aan de autoriteiten, en Oswald werd neergeschoten nadat hij gearresteerd was door de politie en van zijn cel naar een verhoorkamer werd getransporteerd. 

Beide presidenten zouden vermoord zijn door "Southerners", wat hier verwijst naar de confederale staten tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. Booth zou een sympathisant van het Zuiden geweest zijn. Hij werd geboren in Maryland, in het Noorden, op de grens met de confederale Zuiderse staten en woonde het grootste deel van zijn leven in Noordelijke staten. Oswald werd in New Orleans, in het Zuiden, geboren, maar heeft gedurende zijn jeugd en leven op verschillende plaatsen gewoond.

Ware gelijkenissen

Alle volgende gelijkenissen uit de video kloppen. Maar vaak zijn ze minder uitzonderlijk, dan ze op het eerste zicht lijken. Zo zit er een regelmaat in wanneer verkiezingen gehouden worden (en dus wanneer mensen verkozen worden). Ook zijn bepaalde gelijkenissen erg algemeen en gaan ze op voor wel meer mensen dan enkel Kennedy en Lincoln.

Kennedy werd in 1946 in het parlement gestemd, Lincoln in 1846. Ze werden ook exact honderd jaar na elkaar tot president gekozen; Lincoln in 1860, Kennedy in 1960. Beide heren werden een jaar later ingezworen. Parlementsverkiezingen zijn in de VS elke twee jaar en de presidentsverkiezingen elke vier jaar.

Kennedy en Lincoln hadden inderdaad veel aandacht voor Burgerrechten en hun achternaam bevat zeven letters. Lincoln verloor zoon Willie toen hij president was en Kennedy zijn pasgeboren zoon Patrick. Beide presidenten werden op een vrijdag doodgeschoten met een kogel in hun hoofd. Aangezien er maar zeven dagen in de week zijn, is dit niet zo uitzonderlijk.

John Wilkes Booth, de moordenaar van Lincoln, en Lee Harvey Oswald, de moordenaar van Kennedy, hebben allebei vijftien letters in hun volledige naam.

Lincoln werd inderdaad in het Ford theater neergeschoten en Kennedy reed in een Lincoln Continental, gebouwd door Ford Motor Company, toen hij neergeschoten werd.

Beide presidenten werden opgevolgd door een zuiderse politicus met Johnson als achternaam, Andrew en Lyndon, geboren in respectievelijk 1808 en 1908. Dat is niet zo vreemd aangezien Kennedy en Lincoln allebei uit het noorden kwamen en het dus interessant was een zuiderse vicepresident te kiezen om overal stemmen te halen. Daar komt bij dat 'Johnson' een veel voorkomende achternaam in de VS is. 

Gemanipuleerd toeval

Hoewel een groot deel van de gelijkenissen kloppen, is dit voor een deel ook helemaal niet waar. Daar komt bij dat dit een zeer selectieve lijst is. Het is evengoed mogelijk een lijst op te stellen van eigenschappen van de twee presidenten waarbij niets overeenkomt. Evengoed kan je een lijst met gelijkenissen opstellen tussen andere personen, die ook heel toevallig zal lijken, zoals de wedstrijd van The Skeptical Enquirer aantoont.

(Stand van zaken: 24.03.2022)