Gebombardeerde kinderen en zwangere vrouwen zijn echte patiënten

Een ziekenhuis in Marioepol, in het zuiden van Oekraïne, werd recent gebombardeerd. Het ziekenhuis zou ook een kraamafdeling bevatten, maar eigenlijk niet meer écht dienst doen als ziekenhuis. Het zou nu een uitvalsbasis van het beruchte Azov-bataljon zijn. Toch zijn er verschillende foto's waarop hoogzwangere en bebloede vrouwen worden geëvacueerd vanuit de ravage. "Geen echte patiënten, maar crisisacteurs", zo klinkt het op sociale media (hier, hier en hier). De hele gebeurtenis zou in scène zijn gezet en de exclusieve fotorechten toevertrouwd aan fotograaf Evgeniy Maloletka, die voor het westere persbureau Associated Press werkt. "Propaganda", klinkt het op Facebook.

Beoordeling

Er is geen enkel legitiem bewijs dat het gebombardeerde ziekenhuis in Marioepol dienst deed als uitvalsbasis voor het Azov-bataljon. Er is evenmin enige concrete aanwijziging dat de vrouw op de gedeelde foto's een crisisacteur is.

Feiten

Een ziekenhuis in Marioepol, met kinder- en kraamafdeling, werd op woensdag 9 maart gebombardeerd door het Russische leger, zo meldde de Oekraïense overheid. Beelden van de ravage gingen de wereld rond via sociale media met in hun kielzog allerlei claims.

Een korte zoektocht op Google Maps leert dat er in Marioepol minstens vier kinderziekenhuizen zijn. Het gebouw dat zichtbaar is achter de vrouw met het bebloede gezicht, is ook zichtbaar in deze video. Die video stelt ons in staat om te bepalen dat het om dit ziekenhuis gaat. Het linkergebouw is verbonden met het middelste gebouw via een brug, zoals in de video. Het rechtergebouw heeft drie gele uitstekende delen. 

Al snel na de aanval op het ziekenhuis kwamen er vanuit Russische hoek claims dat het ziekenhuis niet meer in gebruik was, en gebruikt werd door leden van het beruchte Azov-bataljon. De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, beweerde dit zonder bewijzen daarvoor te presenteren. 

Russische staatsmedia

De Facebookgebruiker die dit bericht deelde, probeerde te argumenteren dat het ziekenhuis geen patiënten, maar strijders huisvestte op het moment van de aanval. Om aan te geven dat het ziekenhuis geëvacueerd zou zijn door leden van het Azov-bataljon, geeft hij drie links die deze claim moeten staven. Twee van deze bronnen zijn Russische staatsmedia. 

Het eerste artikel zou zogezegd een interview met een van de medewerkers van de kliniek bevatten, die stelde dat "(het) Azov (bataljon)" iedereen wegstuurde en het gebouw bezette. Echter, in het artikel wordt enkel een zekere Igor geïnterviewd. Hij werkt niet zelf in de kliniek, maar beweert dat zijn moeder er werkt. Hij kan ook niet met zekerheid zeggen of het over het Oekraïense leger of het Azov-bataljon ging. 

De Russische delegatie bij de VN meldt ook dat personeel uit een kraamkliniek verjaagd zou zijn in Marioepol. Volgens hen gaat het om "Kraamkliniek nr.1". Dit nieuws werd onder meer overgenomen door deze Russische nieuwswebsite, die ook verwijst naar het artikel uit de Facebookpost, met het interview met Igor. Ook hier is sprake van "Kraamkliniek nr.1". Echter, het gebombardeerde hospitaal is niet "Kraamkliniek nr.1" in Marioepol. Kraamkliniek nr. 1 is het Perinataal centrum van Marioepol en ligt aan de andere kant van de stad. Of de verhalen over dit ziekenhuis waar zijn, is niet duidelijk. Maar het gaat in ieder geval niet over het gebombardeerde ziekenhuis.

Of het ziekenhuis nog operationeel was op het moment van de aanval is zeer moeilijk te bewijzen. Het feit dat het ziekenhuis op 2 maart op Facebook nog om benzine vroeg om te kunnen doorwerken, is een indicatie. Er is geen aanwijzing dat het ziekenhuis zijn activiteiten gestaakt zou hebben.

Het tweede artikel zou volgens de Facebookgebruiker aantonen dat er op 5 maart werd geschoten vanuit datzelfde ziekenhuis. Opnieuw wordt hier niet niet gespecificeerd om welk ziekenhuis in Marioepol het exact ging. Het artikel gaat over troepen uit de Donbassrepublieken die Marioepol proberen te veroveren en naar eigen zeggen beschoten worden vanuit burgergebouwen. Er is enkel sprake van (kleuter)scholen en (kraam)klinieken. Het is dus onzin om dit artikel aan te halen om te beweren dat het hier over schoten vanuit hetzelfde ziekenhuis gaat. 

De derde link is een video die strijders in de buurt van en op appartementengebouwen toont. Wie ze zijn is niet duidelijk. De factcheckers van Open.online laten echter goed zien dat de gefilmde gebouwen niet in de buurt van het ziekenhuis liggen (wat de Facebookgebruiker ook niet beweert).

Beautyblogger Marianna

De claim werd mede verspreid door de Russische ambassade van Londen. Zij schreven in een ondertussen verwijderde tweet dat de vrouw in de foto's Marianna Podgurskaya is en delen een aantal foto's die van haar Instagramprofiel zouden zijn.

Marianna is een Oekraïense beauty blogger. Op haar Instagram dateert de laatste foto van 28 februari. De getagde locatie is Marioepol en ze is overduidelijk hoogzwanger. In een andere post op Instagram is haar gezicht goed te zien. Ze lijkt inderdaad heel goed op de vrouw met de bolletjesspyjama in het ziekenhuis.

Het is dus mogelijk, zelfs aannemelijk, dat Marianna aanwezig was in het ziekenhuis op het moment van het bombardement. Maar een beauty blogger is nog niet gelijk een actrice. Daarnaast is het zeker niet onmogelijk dat een hoogzwangere vrouw opgenomen wordt op een kraamafdeling. Kortom, er is geen legitiem bewijs om te zeggen dat Marianna in het ziekenhuis was als actrice en niet als patiënt.

In nog een andere foto die wordt gedeeld, ligt een vrouw languit op een brancard. Zij is duidelijk niet Marianna. De mond van Marianna is veel smaller en ronder dan die van de vrouw op de brancard. Marianna heeft ook een spitsere kin. Verder zijn hun wenkbrauwen en ogen verschillend. De vrouw op de brancard heeft ook andere kleren aan: een grijze trui met donkere broek. Marianna droeg en zwart-witte polkadotpyjama en had een een roze en grijs deken bij zich.

Marianna is inmiddels bevallen van een dochter, genaamd Veronika. Moeder en dochter werden gefotografeerd door Evgeniy Maloletka in Marioepol. Ze draagt nog steeds dezelfde polkadotpyjama. Haar achternaam wordt hier gegeven als Vishegirskaya en niet Podgurskaya, zoals Russische bronnen schrijven.

Fotograaf

Daarnaast zouden de "exclusieve rechten" van de foto's toegekend zijn aan de fotograaf Evgeniy Maloletka. Hij werkt voor AP, is in Marioepol en nam vele foto's van het gebombardeerde ziekenhuis die in de Facebookposts gedeeld worden, zoals deze. Maar hij was niet de enige, zoals dit Oekraïense artikel aantoont.

Crisisacteurs: geen nieuwe bewering

De claim dat mensen in crisissituaties eigenlijk acteurs zijn is verre van nieuw. Die beweringen duiken op met betrekking tot het conflict in Oekraïne, zoals dpa eerder beschreef, maar daarvoor ook met de coronapandemie. Dpa schreef over dat laatste in niet minder dan vijf verschillende situaties een factcheck.

(Stand van zaken: 11/03/2022)