Foto toont onschuldige 15-jarige jongen, geen dader bij massale schietpartij

Drie foto’s van vermeende daders bij Amerikaanse schietincidenten worden in een bericht online bij elkaar gedeeld. De post moet aantonen dat de drie jonge mannen met donker haar en een bril ‘wel erg veel op elkaar lijken’. "Crisis actor," zet de Nederlandse Facebookgebruiker er nog bij.

Beoordeling:

De vergelijking is helemaal ongegrond. De foto die bij de ‘Dayton shooter’ is gezet, is niet van de daadwerkelijke dader. Van een ‘crisisacteur’ die al deze schietpartijen op zijn geweten zou hebben kan bovendien geen sprake zijn. De dader werd in twee van de drie gevallen direct gedood.

Feiten:

Een ‘crisis actor’ (of in het Nederlands ‘crisisacteur’) is in feite iemand die tijdens een oefening meespeelt. Dat kan zijn om medische professionals te trainen of in een voorbereidingsscenario voor een specifieke crisis, zoals een aanslag.

De term wordt tegenwoordig daarentegen vaak gebruikt door mensen die willen beweren dat een daadwerkelijke crisissituatie, zoals de coronapandemie of een oorlog, in scène is gezet. Deutsche Presse-Agentur (dpa) schreef al meerdere factchecks (hier en hier) over deze onterechte beschuldigingen dat mensen ‘crisisacteurs’ zouden zijn tijdens de coronapandemie.

Ook bij deze schutters duikt de term dus weer op. De afbeelding vergelijkt de schutters van dodelijke schietpartijen op een ‘Garlic Festival’, in El Paso en in Dayton met elkaar. De drie mannen op de foto’s dragen allemaal een bril en hebben kort bruin haar. Tijd om ze één voor één onder de loep te nemen. De vergelijking gaat overigens al zeker sinds 2019 rond. Toen schreef persbureau AFP er al een factcheck over.

Dayton

Om te beginnen met de foto helemaal rechts. Daar zit namelijk het grootste probleem in deze vergelijking. De jongen op deze foto is niet de dader van de schietpartij in Dayton, Ohio op 4 augustus 2019. De dader was de 24-jarige Connor Betts. Hij schoot negen mensen dood in een tijdspanne van dertig seconden, en verwondde er nog zevenentwintig. Hij werd zelf doodgeschoten door politie. Op foto’s van Betts is te zien dat hij helemaal niet lijkt op de foto die op Facebook wordt gedeeld.

Wie is die jongen op de foto dan wel? Met een reverse image search is de factcheck van AFP uit 2019 één van de eerste resultaten. Zij wisten destijds te achterhalen dat dit een 15-jarige jongen uit Ohio is die toevallig dezelfde naam draagt als de schutter. Deze Connor Betts bevestigde dat zelf ook op zijn Twitter. Hij schrijft: "Voor wie mij beschuldigt van de beschieting in Dayton, alles wat we delen is een naam. Ik ben 15 en zou nooit zo’n verschrikkelijke daad begaan." In een gearchiveerde versie van deze tweet is te zien dat de 15-jarige in 2019 inderdaad de gedeelde foto als zijn profielafbeelding op Twitter had. Hem aan de ‘Dayton shooter’ koppelen is dus pertinent onjuist.

Gilroy Garlic Festival

De schietpartij op het Gilroy Garlic Festival was op 29 juli 2019. Drie mensen, waaronder twee kinderen, kwamen om het leven. Vijftien anderen raakten gewond. De dader was de 19-jarige Santino William Legan. Hij werd kort nadat hij het vuur opende zelf gedood door de politie.

De foto in de Facebookpost lijkt inderdaad van Legan te zijn, hoewel de herkomst van deze foto niet helemaal te achterhalen is. De foto staat ook in een artikel van de Britse krant Daily Mail over de schietpartij. Ook een jaarboekfoto van Legan staat online. De twee foto’s lijken inderdaad van dezelfde jongen te zijn gemaakt.

El Paso

De verwijzing naar de stad ‘El Paso’ in de Facebookpost lijkt te gaan over een andere grote schietpartij, op 3 augustus 2019, in een Walmart in de stad in Texas. Drieëntwintig mensen kwamen hierbij om het leven. De schutter in deze zaak was de 21-jarige Patrick Crusius. Hij overleefde zelf en de rechtszaak tegen hem loopt nog.

De foto in de Facebookpost zou van de inmiddels verwijderde Facebookpagina van Crusius komen. Dat schrijft onder andere het AD in 2019. Die Facebookpagina is ook gearchiveerd. De foto is wel verouderd en hij ziet er hier wat anders uit dan op de foto die door de politie werd vrijgegeven na zijn arrestatie. Op een nog recentere foto is de gelijkenis wel weer te zien.

Vergelijking gaat niet op

In conclusie gaat de vergelijking van de drie foto’s hier echt niet op. Eén van de drie foto’s klopt al niet. Bij de andere twee zijn de overeenkomsten maar net afhankelijk van welke foto’s je naast elkaar legt. Bovendien is het maar net welke daders je pakt om te vergelijken. Deze drie beschietingen vonden bizar genoeg wel allemaal plaats binnen één week, maar in totaal waren er dat jaar 417 massale schietpartijen in de Verenigde Staten. Dat zeker twee van die daders een bril en kort bruin haar hadden, is statistisch gezien bijna onvermijdelijk.

Dat het hier zou gaan om een crisisacteur, zoals de Nederlandse Facebookgebruiker nog suggereert, is al helemaal onmogelijk. Zowel de schutter bij het Garlic Festival als de daadwerkelijke schutter in Dayton werden direct na hun daad gedood.

(Stand van zaken: 03/03/2022)