Verenigd Koninkrijk werkt publiekelijk aan update voor digitaal identiteitssysteem

De Britse premier Boris Johnson zou volgens een bericht dat veel wordt gedeeld op Facebook alle maatregelen hebben afgeschaft. Vervolgens zou hij echter "het (europees) digitaal paspoort" hebben ingevoerd 'zonder vooraf melding te maken'. Je hele leven zou daar aan worden gekoppeld.

Beoordeling:

Er is niet zomaar een 'digitaal paspoort' ingevoerd in het Verenigd Koninkrijk, zonder dat hierover is gecommuniceerd. Er is in het land al sinds 2013 een vorm van een digitale identiteit, waarmee mensen kunnen bewijzen wie ze zijn. Dat systeem wordt momenteel wel hervormd. Bovendien klopt het niet dat alle coronamaatregelen in het VK zijn losgelaten. In alle landen binnen deze unie gelden nog coronaregels.

Feiten:

Het klopt dat premier Johnson voor Engeland zo goed als alle coronamaatregelen heeft afgeschaft. Ze zijn daarentegen niet allemaal verdwenen en in Schotland, Wales en Noord-Ierland zijn nog altijd meer maatregelen van kracht. De BBC heeft een handig overzicht met de meest recente regels per land binnen het VK.

Zo is in Engeland een mondmasker nog altijd verplicht in gezondheidsinstellingen als ziekenhuizen en apotheken. Ook in het openbaar vervoer in Londen is dit nog steeds verplicht. Mensen die postief testen moeten nog altijd tien dagen in quarantaine. Openbare plekken, zoals theaters of concertzalen, mogen er ook nog voor kiezen om bezoekers om hun coronapas te vragen.

In Schotland, Wales en Noord-Ierland is een mondmasker nog altijd verplicht in veel binnenruimtes en in het openbaar vervoer. Ook geldt hier de coronapas nog voor bijvoorbeeld nachtclubs, evenementen en in Wales ook voor bioscopen en theaters. Ook de inwoners van het Verenigd Koninkrijk zijn dus nog niet helemaal van de coronamaatregelen af.

Digitale identiteit

Wat er in het Facebookbericht exact wordt bedoeld met een 'digitaal paspoort' is niet volledig helder. Het is een vrij breed begrip.

Bijna iedereen heeft een digitale identeit. Wil je inloggen bij de app van je bank, op je mail, bij een webshop? Dan is je account daar al een 'digitale identiteit'. Veel overheden denken er al langer over na hoe dat beter op elkaar kan aansluiten, nu steeds meer onderdelen van ons leven digitaal zijn.

Dat is ook niet nieuw. De Nederlandse overheid werkt bijvoorbeeld al heel wat jaren met DigiD. Hier kun je op een scala aan instellingen mee inloggen en online bewijzen dat je bent wie je zegt dat je bent. In Nederland gebruik je je DigiD bijvoorbeeld bij websites van de overheid, onderwijs- of zorginstellingen.

In het Verenigd Koninkrijk bestaat ook al langere tijd zo’n digitale identiteit vanuit de overheid. Het is dus niet "zomaar" of "zonder melding vooraf" ingevoerd. In 2013 zette het VK al een  identiteitsverificatieprogramma op met de naam Gov.uk Verify. Dat was alleen niet zo’n succes, omdat meerdere ministeries weigerden het te gebruiken. De Britse belastingdienst besloot bijvoorbeeld een ander verificatieprogramma te gebruiken. Daar zit dus niet één lijn in, zoals bij het Nederlandse systeem. Daarom werd er vorig jaar besloten om de stekker uit het programma te trekken.

Een nieuw programma voor digitale identiteit staat sinds begin 2021 in de steigers. Met die overkoepelende digitale identiteit zouden mensen gemakkelijker moeten kunnen bewijzen wie ze zijn. Bij overheidsinstanties, maar bijvoorbeeld ook bij het huren of kopen van een huis of een auto. Nu moet dat vaak nog met papieren documenten.

Dat is alleen nog niet ingevoerd. Het opgezette plan was afgelopen zomer beschikbaar voor publieke consultatie. Mensen mochten dus vertellen wat zij er van vonden. De resultaten daarvan zijn nog niet bekend. Het programma en alle privacyregels die daarbij komen kijken moeten ook nog in de wet worden vastgelegd.

Europese Unie

Het Verenigd Koninkrijk sluit zich niet aan bij een Europees 'digitaal paspoort', zoals ook wordt gesuggereerd. Door de Brexit trekken zij hun eigen plan.

De Europese Commissie is wel al langere tijd bezig met het ontwikkelen van zo’n 'Europese digitale identiteit'. "Ze kunnen zich daarmee identificeren en kiezen welke persoonlijke gegevens ze willen delen, zowel online als offline, met overheidsinstanties en bedrijven in de hele EU," legt de Commissie uit.

Dit zou handig zijn omdat je bijvoorbeeld aan je Nederlandse DigiD vaak niets hebt in het buitenland. Door dit Europees te regelen kun je ook over de grens makkelijk bewijzen wie je bent. Bijvoorbeeld met het huren van een auto op vakantie, maar ook bij het afsluiten van een lening of een telefoonabonnement.

Volgens de Europese Commissie is het bovendien niet verplicht en is het niet zo dat je bankgegevens of rijbewijs er standaard in wordt opgenomen. Je zou volgens de Commissie zelf mogen kiezen welke gegevens je deelt en welke niet.

Kortom: digitale identiteiten zijn geen nieuw fenomeen, maar worden de komende jaren waarschijnlijk wel uitgebreid of aangepast. Ook in het Verenigd Koninkrijk. Maar dit is geen proces dat even tussendoor kan en gaat gepaard met publieke consultaties en wetgeving. Het kan dus niet zomaar even stiekem worden geregeld.

(Stand van zaken: 03/02/2022)