Zelftests zijn voor neuzen, sinaasappelsap geeft ongeldig resultaat

In een video die online rondgaat knijpt iemand een sinaasappel uit boven een coronazelftest. Een paar druppels sap belanden op de test en even later tekenen de rode lijnen in de test zich af. Een Nederlander deelt de video in een Facebookgroep met de naam 'Vax Verzet'. Bijna 100 mensen verspreidden dit bericht met teksten als "Waarom ik niet test" en "Zo even een thuis test en dan kunnen we op pad of toch niet".

Beoordeling:

De video is absoluut geen bewijs dat zelftests niet zouden werken, zoals sommige Nederlandse Facebookgebruikers beweren. De test in de video is door de onjuiste methode hoe dan ook ongeldig, wat de lijntjes ook laten zien. Essentiële stappen in het testproces worden overgeslagen. De gebruikte test is uitsluitend ontwikkeld voor het testen van neusswabs en is niet gemaakt voor het testen van andere vloeistoffen.

Feiten:

De video is waarschijnlijk niet afkomstig uit Nederland. Hij dook een paar dagen eerder al op bij een Russisch Facebookaccount en werd daar zo’n vijfduizend keer gedeeld.

De test in de video is zeer waarschijnlijk die van farmaceut Healgen. Eenzelfde sneltest werd eerder al gebruikt om mensen te doen geloven dat appelsap een positief testresultaat zou geven. Zoals Deutsche Presse-Agentur in 2020 al aantoonde, was hier niets van waar.

In de video met de sinaasappel worden belangrijke stappen in het testproces overgeslagen. Wie zo’n test wel eens bij zichzelf of een ander heeft afgenomen, weet dat het wattenstaafje eerst in de neus gaat en daarna in een buisje met buffervloeistof. Deze vloeistof is essentieel voor de test. Het inactiveert het virus, zodat daar het genetisch materiaal uitgehaald kan worden. De test kan dan nooit betrouwbaar zijn, als deze stap wordt overgeslagen.

De zelftests hebben twee letters, een T en een C. Het rode streepje bij de C moet altijd verschijnen. Dit is de controlestreep, om te checken of de test werkt. Als er ook een streepje bij de T verschijnt, is de test positief. De resultaten mogen pas na een kwartier worden afgelezen, vermeldt de bijsluiter van de Healgentest nadrukkelijk. Ook bij andere zelftesten is dit de wachttijd. De resultaten in de video worden direct geïnterpreteerd.

Bij een geldige zelftest zie je het hele vlak geleidelijk en licht verkleuren en verschijnt daarna eerst een streep bij de C. Het streepje bij de T moet pas daarna verschijnen, niet ervoor. In de Facebookvideo is het andersom. Het streepje bij de C is bovendien amper zichtbaar, terwijl die bij de T kraakhelder is. Nog een teken van een ongeldige test.

Kortom: zelftests zijn echt alleen bedoeld voor het afnemen van menselijke 'swabs', met een wattenstaafje. Ook de buffervloeistof speelt een zeer belangrijke rol. In een eerdere factcheck van dpa liet een woordvoerder van een andere zelftestproducent, Abbott, al weten dat de test niet voor gebruik met water of andere etens- en drinkwaren was. Vergelijkbare video's met cola en appelmoes werden eerder al ontkracht.

(Stand van zaken: 13/01/2021)