Potentieel Pfizermedicijn tegen COVID-19 verschilt wezenlijk van ivermectine

Volgens een Engelstalige blog zou het medicijn dat farmaceut Pfizer aan het ontwikkelen is om COVID-19 te voorkomen ‘verdacht veel lijken op ivermectine’. De bewering wordt ook in Nederland online gedeeld, onder andere op Facebook. "Schaamteloos hoe Pfizer, Ivermectine in een nieuw jasje weet te stoppen en het te verkopen als "nieuw" covid wonder medicijn," aldus een Facebookgebruiker. Hoe zit dit?

Beoordeling

De beweringen zijn onjuist. Het medicijn dat farmaceut Pfizer aan het ontwikkelen is als mogelijk medicijn tegen COVID-19 is niet hetzelfde als ivermectine. Het zijn twee volledig verschillende chemische structuren.

Feiten

De geruchtenmolen over het Pfizermedicijn en ivermectine kwam in Nederland op gang nadat Pieter (ookwel Peter) Borger er op 29 september over twitterde. Borger is moleculair bioloog en laat zich op Twitter veelvuldig horen over coronavaccins en de farmaceutische industrie.

Borger retweet een bericht van het account BIRDGroup. Deze tweet is op het moment van schrijven (6 oktober) niet meer te zien, omdat het account werd opgeschort. De tweet is wel nog in een gearchiveerde versie van 29 september te vinden.

BIRD Group is een Brits initiatief dat lobbyt voor het gebruik van ivermectine (BIRD staat voor British Ivermectin Recommendation Development). Deze club citeert in haar tweet de blog Zero Hedge. Dit blogartikel doopt het medicijn dat Pfizer onderzoekt om tot "Pfizermectin".

De blog legt de link tussen het Pfizermedicijn en ivermectine omdat de eerstgenoemde een zogenaamde proteaseremmer is. "Dat is precies wat ivermectine ook doet," aldus Zero Hedge. Dat is echter niet zo. Ivermectine en het Pfizermedicijn tegen COVID-19 zijn twee compleet verschillende dingen.

De coronapil van Pfizer

Pfizer is bezig met de klinische studies voor een mogelijk medicijn dat een COVID-19-besmetting moet voorkomen. Het medicijn wordt momenteel onder de naam PF-07321332 onderzocht in een studie waarin de pil aan 2660 gezonde volwassenen wordt gegeven die in hetzelfde huishouden wonen als iemand met een bevestigde COVID-19-infectie. Naast PF-07321332 wordt ook een kleine dosis ritonavir toegediend. Dit is een al bestaand medicijn dat veel in gecombineerde behandelingen van HIV wordt gebruikt.

Ritonavir en PF-07321332 zijn allebei proteaseremmers. Proteasen zijn enzymen die ervoor zorgen dat de aminozuurketens van het virus in kleine stukjes worden geknipt. Zo ontstaan eiwitten en enzymen die een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van het virus in je lichaam en de besmettelijkheid ervan. Proteaseremmers proberen dit proces te stoppen, waardoor het virus zich niet zo makkelijk verder kan ontwikkelen.

Is ivermectine ook een proteaseremmer?

De enige link die Zero Hedge legt tussen het Pfizermedicijn en ivermectine is dat ook de laatstgenoemde een proteaseremmer zou zijn. De conclusie van Zero Hedge en diverse sociale mediagebruikers: dan is het Pfizermedicijn dus eigenlijk hetzelfde als ivermectine. Dat klopt niet. Ten eerste is een proteaseremmer een categorie aan medicijnen. Op de website Drugs.com zijn al twaalf verschillende stoffen te vinden die in deze categorie vallen. Dat betekent niet dat al deze medicijnen voor hetzelfde werken of worden gebruikt.

Dpa vroeg het team gezondheidsexperts van Meedan Health Desk om te kijken naar de vergelijking die wordt gemaakt tussen PF-07321332 en ivermectine. Ook zij stellen: "dit type mechanisme wordt gebruikt in veel verschillende medicatie, inclusief die voor HIV en Hepatitis C." Alleen op basis van deze factor zeggen dat de twee medicijnen hetzelfde zijn, is dus onjuist.

Ten tweede is niet volledig bevestigd dat ivermectine ook echt als proteaseremmer werkt voor COVID-19. Er is één studie uit een peer-reviewed wetenschappelijk tijdschrift dat stelt dat ivermectine een blokkade kan vormen voor de ‘hoofdprotease’ van SARS-CoV-2.

Deze studie is daarentegen in silico gedaan. Dit betekent dat het is onderzocht met een computermodel. Het is dus niet onderzocht in mensen of zelfs maar in een laboratoriumsetting met het virus, buiten het menselijk lichaam. Dat is dus geen sluitend bewijs te noemen voor de bewering dat ivermectine daadwerkelijk helpt bij het blokkeren van de ontwikkeling van het SARS-CoV-2-virus.

Tijdens de coronapandemie is er veelvuldig gediscussieerd en gespeculeerd of ivermectine - een parasietdodend medicijn - kan helpen bij een COVID-19 besmetting. Tot op heden is hier niet voldoende bewijs voor en raadt het Europees Geneesmiddelenagentschap het gebruik van het middel in deze context af. Dpa schreef al meerdere factchecks (hier, hier en hier) over de onbewezen werking van ivermectine tegen COVID-19.

Andere chemische samenstelling

Wie het Pfizermiddel PF-07321332 en ivermectine opzoekt in de databank voor medicatie ziet ook dat de stoffen wat betreft structuur totaal geen overeenkomsten hebben. PF-07321332 heeft de chemische formule C23H32F3N5O4. Voor ivermectine is dit C95H146O28.

Ook op de afbeeldingen in de databank die de structuur van de twee middelen laat zien, is te zien dat we hier te maken hebben met twee hele verschillende stoffen. Wie tenslotte nog de optie ‘vergelijkbare structuren’ aanklikt, ziet ook daar dat de twee stoffen niet in hetzelfde rijtje staan (hier en hier).

De experts van Meedan Health Desk kwamen in een uitleg aan dpa tot dezelfde conclusie: de twee medicijnen zijn structureel verschillend.

Ook de factcheckers van Fullfact wijdden een artikel aan de onterechte vergelijking tussen het Pfizermedicijn en ivermectine. Viroloog Dr. Stephen Griffin, van het Leeds instituut voor medisch onderzoek, zei hier ook al dat de twee "structureel extreem verschillend" zijn en dat zij verschillen in onder andere grootte.

Andere coronamedicijnen in ontwikkeling

Ook farmaceut Merck doet onderzoek naar een medicijn tegen COVID-19: Molnupiravir. Dit middel wordt, net als dat van Pfizer, op dit moment nog onderzocht en is nog niet op de markt. Ook Molnupiravir is iets anders dan ivermectine, aldus Health Desk. Het grootste verschil: Er is bewijs dat Molnupiravir lijkt te werken, waar dit bij ivermectine ontbreekt.