Ook vrouwen en kinderen vluchtten in Amerikaans vliegtuig uit Kabul

Een foto van een Amerikaans legervliegtuig vol mensen die Afghanistan ontvluchten gaat de wereld over. Volgens diverse sociale mediagebruikers waren er (bijna) alleen maar mannen aan boord van het vliegtuig. Die claim, onderbouwd met de foto, gaat in Nederland en België rond op Facebook (hier en hier) en Twitter (hier en hier). "Ze laten vrouwen en meisjes over aan de Taliban," schrijft één van de Facebookpagina’s bij de foto.

Beoordeling:

Meerdere online gedeelde versies van de foto zijn misleidend geknipt en laten niet het volledige beeld zien. Op de onderste helft van de originele foto zijn vrouwen en kinderen duidelijk zichtbaar. Zowel mannen, vrouwen als kinderen sloegen de afgelopen tijd op de vlucht voor het geweld in Afghanistan.

Feiten:

De originele foto werd gepubliceerd in het Amerikaanse tijdschrift Defense One. Het origineel is een stuk langwerpiger dan de versie die in verschillende Facebook- en Twitterberichten wordt gedeeld. De foto werd gemaakt aan boord van een vrachtvliegtuig van de Amerikaanse luchtmacht. In totaal waren er zo’n 640 Afghanen aan boord. De bemanning bracht de Afghaanse vluchtelingen van Kabul naar een Amerikaanse luchtmachtbasis in Qatar.

Op de langwerpige foto zijn onderin meer vrouwen en kinderen te zien dan in het middenstuk dat in de gedeelde foto's wordt getoond. Van slechts 'een handjevol vrouwen en kinderen' aan boord is zeker geen sprake. Een Twittergebruiker wees hier ook al op door de zichtbare vrouwen en kinderen in de foto te omcirkelen. Hoewel het zeker achterin het vliegtuig lastig is om de mensen te onderscheiden, zijn er meer dan alleen een handvol vrouwen en kinderen te ontdekken.

Is de man-vrouwverhouding aan boord volledig gelijk? Daar lijkt het niet op. Dit betekent niet dat vrouwen en kinderen niet uit of binnen Afghanistan vluchten. Volgens de UNHCR – de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties – is zelfs 80 procent van de 250.000 Afghanen die sinds eind mei moesten vluchten vrouwen en kinderen.

Internationaal vluchten niet voor iedereen mogelijk

Wereldwijd gezien zijn de verhoudingen overigens redelijk gelijk. De helft van de mensen die op de vlucht zijn voor bijvoorbeeld geweld of natuurrampen is vrouw, volgens het UNHCR-rapport van 2020 (pagina 16).

Het is daarbij belangrijk om te beseffen dat de status van 'vluchteling' niet voor iedereen mogelijk is, schrijft Daniel Sohege - expert in internationaal vluchtelingenrecht – in een stuk in de Washington Post, naar aanleiding van de situatie in Afghanistan.

"Een vluchteling worden betekent onder andere een internationale grens oversteken. Hiervoor is geld nodig en het kan een gevaarlijke reis zijn. Voor veel families is dit gewoon te duur," legt Sohege uit. Wereldwijd zijn er zo’n 82,4 miljoen mensen gevlucht. Daarvan worden er maar 26,4 miljoen geclassicifeerd als vluchteling. De andere 48 miljoen zijn 'ontheemden', oftewel mensen die binnen hun eigen land vluchten.

"In plaats van dat iedereen naar het buitenland vlucht, is de meest praktische - maar bij lange na niet de perfecte -  oplossing voor sommige families om alles bij elkaar te verzamelen zodat één persoon de reis kan maken naar een mogelijk veilig land, waar ze asiel kunnen aanvragen, werk zoeken en de anderen overbrengen," schrijft Sohege. Ongelijkheden tussen mannen en vrouwen, zeker in Afghanistan, betekenen vaak dat deze rol voor de jonge mannen in de familie is weggelegd, voegt de expert nog toe.

Het gebeurt inderdaad wel vaker dat vluchtelingen die naar een land trekken dat ver van hun vaderland is, mannen zijn. Dat was bijvoorbeeld ook zichtbaar tijdens de grote vluchtelingenstroom richting Europa in 2015. Waarom nemen deze mannen niet gelijk hun gezin mee? Ook destijds werd deze vraag regelmatig gesteld. Ook volgens andere experts zijn de twee belangrijke redenen: die reis is gevaarlijk en duur.

"Langere, gevaarlijkere tochten zorgen niet alleen voor een groter risico voor vrouwen – vooral op het gebied van misbruik, kidnapping of slavernij -, het kost ook meer," aldus Sohege in de Washington Post.

De beweringen dat vrouwen in Afghanistan door hun mannelijke familieleden aan hun lot worden overgelaten zijn in de praktijk dus niet zo simpel. Opmerkingen als "vrouwen en kinderen eerst?" bij de geknipte foto van het vrachtvliegtuig, zoals Vlaams Belanglid Wouter Vermeesch al maakte, zijn misleidend. Op de originele foto zijn op de voorgrond meer vrouwen en kinderen te zien.

(Stand van zaken: 20/08/2021)