Veel misinformatie op sociale media rondom aanslag op Peter R. de Vries

Rondom de aanslag op misdaadverslaggever Peter R. de Vries op dinsdag 6 juli 2021 verschijnen veel nepberichten op sociale media. In dit artikel zet dpa er een aantal op een rijtje, met de uitleg waarom ze (waarschijnlijk) niet kloppen. Er circuleerde onder andere een nepheadline van de NOS die zegt dat de Vries overleden zou zijn. Verder zou niet enkel de Vries maar ook een zus van Willem Holleeder dezelfde dag zijn neergestoken.

Beoordeling:

De berichten hieronder kloppen niet of zijn ongefundeerd.

Feiten:

Op Facebook komt een gebruiker met een serie beweringen (hier gearchiveerd) rondom de aanslag op Peter R. de Vries. Zo zouden Hart van Nederland en het Algemeen Dagblad al ruimschoots eerder dan de rest van Nederland hebben geweten van de aanslag en is de zus van Willem Holleeder op dezelfde dag neergestoken. Wat klopt er van dit bericht?

Waarom Google precies de verkeerde datum weergeeft bij nieuwsberichten, is niet helemaal duidelijk. Het is een bekend probleem en kan veel oorzaken kennen. Het is geenszins bewijs dat Hart van Nederland of het Algemeen Dagblad eerder wisten van de aanslag op Peter R. de Vries. Wie bijvoorbeeld in Google zoekt op nieuwsartikelen van Hart van Nederland, ziet dat het bij dit medium vaker gebeurt. Zoals bij dit artikel over een felle brand in Sittard. Ook hier wist Hart van Nederland volgens Google zo’n acht uur voor de gebeurtenis van het voorval.

Ook het bericht dat de zus van Willem Holleeder zou zijn neergestoken, lijkt volledig uit de lucht gegrepen. Waar eerder genoemde Facebookpost het over Astrid Holleeder heeft, noemt een ander weer Sonja Holleeder als slachtoffer. Tegenover het Parool laat de politie weten dat dit "klinkklare onzin" is. Ook op Twitter schrijft de politie Amstelveen dat ze het bericht dat het om de zus van Holleeder zou gaan "kunnen ontkrachten".

Op Facebook wordt daarnaast ook een fake headline van de NOS gedeeld (hier gearchiveerd). In de kop is te lezen dat Peter R. de Vries al is overleden. Een eerste indicatie dat dit nep is, is de punt die achter de kop staat. Het nepbericht werd op de avond zelf bovendien al op Twitter ontkracht, meldt het Noordhollands Dagblad. Twittergebruikers zien ook dat het lettertype niet overeenkomt met dat van de NOS.

Iets anders dat op de sociale kanalen onrust veroorzaakte was een bericht van een vermeend medewerker van het OLVG-ziekenhuis in Amsterdam, die claimde dat De Vries al hersendood was verklaard. Het OLVG kwam hierover zelf met een persbericht. Daarin geeft het aan dat naar "alle waarschijnlijkheid" de geruchten niet kloppen en dat het de informatie in het bericht niet kan "herleiden naar een medewerker van het OLVG".

Overigens ligt de Vries vermoedelijk niet in het OLVG, maar in het VU Medisch Centrum, daar er bij dit ziekenhuis zwaarbewapende beveiliging gesignaleerd is. Ook is dit het enige ziekenhuis in Amsterdam met een traumahelikopter, waarmee de Vries is afgevoerd.

Er verscheen op de avond van de aanslag ook een video van een arrestatie op de A2 bij Breukelen. RT Dutch schrijft erbij dat het OM deze heeft bevestigd. Dat is onjuist. De politie bevestigde enkel de aanhouding van verdachten op de A4 bij Leidschendam en iemand in Amsterdam. De Gelderlander maakte een reconstructie. 

Over de vermeende dader deed tevens een foto de ronde die achteraf onjuist bleek te zijn. Deze berichten lijken inmiddels offline gehaald te zijn. De NOS sprak met de jongen die slachtoffer werd van een mislaatste grap van zijn vrienden. Die vonden Alex aan het verspreide signalement voldoen en stuurden een foto in een WhatsApp-groep. Daarna ging het snel.

Alexander Pleijter, nepnieuwsexpert en docent Factchecken aan de Universiteit Leiden, legt tegenover EenVandaag uit hoe het kan dat er bij een gebeurtenis als deze zoveel nepberichten verspreid worden. Hij geeft aan het vaak te zien bij gebeurtenissen die groot in het nieuws zijn. "Het is een unieke kans om in heel korte tijd heel veel mensen te bereiken, want iedereen is ermee bezig," aldus Pleijter. Hij benadrukt daarbij nog dat mensen goed moeten opletten hoe een bericht eruitziet en wat de bron ervan is.