Foute conclusies op basis van echte documenten over Modernavaccin

'Geheime documenten' zouden onthullen dat farmaceut Moderna en de Amerikaanse overheid al eind 2019, en dus nog voor het begin van de coronapandemie, een mRNA-coronavaccin ontwikkelden en selecteerden. Althans, dat beweren verscheidene Nederlandse websites zoals Frontnieuws en Xandernieuws.

Beoordeling:

De documenten zijn niet geheim en onthullen helemaal niets. Het gaat om een transferdocument van NIAID, het National Institute of Allergy and Infectious Diseases, naar de Universiteit van North Carolina te Chapel Hill. Het betreft de overdracht van kandidaatvaccins ontwikkeld samen met Moderna tegen een ander coronavirus, MERS-CoV. Het gaat dus niet om een vaccin tegen SARS-CoV-2, de boosdoener in de coronapandemie. Dat bevestigde het NIAID aan dpa. De beweringen zijn dan ook fout.

Feiten:

De websites tonen screenshots van een document met de kop "Material Transfer Agreement", of MTA. Zo'n document wordt gebruikt om de overdracht van materialen tussen laboratoria te organiseren, veelal voor niet-commerciële onderzoeksdoeleinden.

In dit specifieke MTA staan de NIAID en Amerikaans farmaceut Moderna opgelijst als leverancier en de Universiteit van North Carolina te Chapel Hill (UNC) als ontvanger. Er staat ook nog te lezen: "De leverancier gaat ermee akkoord om de volgende researchmaterialen over te maken aan de onderzoeker van de ontvanger: mRNA coronavirusvaccinkandidaten ontwikkeld door en gezamelijke eigendom van NIAID en Moderna." Verder worden er ook nog screenshots gedeeld waarop verschillende handtekeningen te zien zijn, gedateerd tussen 12 en 17 december 2019, die ook in het document terug te vinden zijn.

De documenten zijn dus echt en zijn al ruim een jaar in het publieke domein. Kortom, verre van geheim. Ze werden origineel gepubliceerd in juni 2020 door consumentenvereniging Public Citizen in samenwerking met Axios, een nieuwswebsite.

Het vermeldt wel degelijk een coronavirus, maar niet het SARS-CoV-2-virus dat COVID-19 veroorzaakt. "De materialen die werden overgebracht naar UNC in december 2019 waren kandidaatvaccins tegen het Middle East Respiratory Syndrome-coronavirus (MERS-CoV) en niet SARS-CoV-2", bevestigde het NIAID aan dpa.

Eén grote virusfamilie met vele coronavirussen

Want er is niet louter één coronavirus. Het is een grote virusfamilie. Zo heb je SARS-CoV, dat levensbedreigende longontstekingen veroorzaakt. En ook MERS-CoV, dat voor het eerst werd vastgesteld in het Midden-Oosten in 2012 en ernstige ziekteverschijnselen kan veroorzaken. Het RIVM benadrukt nog dat het MERS-virus niet hetzelfde is als het nieuwe coronavirus, SARS-CoV-2. Het is dat MERS-coronavirus waaraan Moderna en NIAID in 2019 samenwerkten.

Al jaren lang zijn coronavirussen het onderwerp van onderzoek door NIAID. "Omdat coronavirussen bekend zijn bij experts als virussen met een hoge waarschijnlijkheid om pandemieën te veroorzaken, zijn onderzoekers van het NIAID al jaren voor de identificatie van SARS-CoV-2 bezig met het onwikkelen van mogelijke vaccins", legt het NIAID uit.

De documenten kunnen dus niet als bewijs gebruikt worden dat Moderna en NIAID nog voor het begin van de pandemie bezig waren met het ontwikkelen van een vaccin tegen COVID-19. De transfer kwam er inderdaad voordat het WHO voor het eerst kennisnam van de ziekte op 31 december 2019, maar het gaat hier om twee volledig verschillende virussen.

Toch is het exact het soort van werkzaamheden rond SARS en MERS zoals vermeldt in de MTA die het mogelijk maakten om snel een vaccin tegen SARS-CoV-2 te ontwikkelen. "Het Vaccin Research Center van NIAID en Moderna werken al sinds 2017 samen rond pandemieparaatheid en vaccinonderzoek. Ze gingen een formele onderzoeksovereenkomst aan in mei 2019 voor MERS-CoV en Nipah kandidaatvaccins", zegt het NIAID. "Die overeenkomst werd in februari 2020 aangepast om mRNA-kandidaatvaccins voor andere virussen, waaronder SARS-CoV-2, toe te voegen." Dat verloop is ook duidelijk te zien op deze tijdlijn van Moderna over de werkzaamheden rond het coronavaccin.