Vaccinatiecampagne heeft wel degelijk effect op gedaalde IC-bezetting

Op Facebook deelt een fanaccount van Forum voor Democratie (hier gearchiveerd) een grafiek met het aantal coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen sinds de start van de pandemie. Erboven staat de volgende bewering: "Als het “vaccineren” echt goed zou werken, hadden we nu veel minder mensen in het ziekenhuis tegenover vorig jaar. De cijfers vertellen ons het tegenovergestelde."

Beoordeling

Die vergelijking is misleidend en mist alle context. Er zijn tal van factoren die meewegen. Cijfers laten juist zien dat vaccinaties wel degelijk een effect hebben op de sterk afgenomen IC-bezetting. Bovendien is het seizoenseffect dit jaar een paar weken later dan vorig jaar.

Feiten

Uit het Coronadashboard van de Rijksoverheid blijkt dat de cijfers in de grafiek die op Facebook gedeeld wordt, wél kloppen. Er lagen 1 juni van dit jaar inderdaad bijna 300 meer mensen op de Intensive Care (IC) dan 1 juni vorig jaar. In 2020 begon de daling in het de bezetting vanaf 12 april, in 2021 pas vanaf 6 mei. De vraag blijft welke rol het vaccineren daarin speelt, en wat toegeschreven kan worden aan het seizoenseffect.

Op de website weerverleden.nl kun je het weer in Nederland op een datum in het verleden opzoeken. Hier is te zien dat de maxima op 6 april 2020 voor het eerst dat jaar boven de 20 graden uitkwamen. Een paar losse dagen en een enkele periode eind april/begin mei uitgezonderd, blijven de weersomstandigheden tot aan de zomer goed. In 2020 begint het seizoenseffect dus zes dagen vóór de daling in de hoeveelheid coronapatiënten op de IC.

In 2021 begint het seizoenseffect ruimschoots later. Warme dagen zijn in de maand mei meer uitzondering dan regel (bijvoorbeeld zondag 9 mei) en pas op 28 mei begint er een langere periode van warm weer. In tegenstelling tot vorig jaar, begint het seizoenseffect dit jaar drie weken nádat de daling in het aantal bezette IC-bedden is ingezet. Oud-hoogleraar Martijn Hoogeveen, die onderzoek heeft gedaan naar het seizoenseffect op het coronavirus, zei begin mei tegen BNR dat de invloed van het warme weer dit jaar naar verwachting pas later merkbaar is dan vorig jaar.

Daarmee is het dus niet vreemd dat er momenteel nog meer coronapatiënten op de IC’s liggen dan precies een jaar geleden. Maar wat is nu het effect van vaccinaties? Helemaal te meten is dit niet, omdat er tegelijkertijd een seizoenseffect loopt. Echter zijn er volgens experts wel sterke aanwijzingen dat de vaccinatiecampagne de voornaamste factor is in de gedaalde IC-bezetting.

Zo zegt Ernst Kuipers, voorzitter Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS), tegen de NOS te weten dat vaccineren hiervoor heeft gezorgd, aangezien 80-plussers nauwelijks getroffen zijn door de vierde golf. Die bewering komt overeen met de cijfers van het Coronadashboard: daar is te zien dat vanaf eind maart het aantal gehospitaliseerde mensen van deze leeftijdsgroep sterk begon terug te lopen. Dat is tevens het moment dat steeds meer 80-plussers hun tweede prik hadden ontvangen. Kuipers stelt bovendien nog dat de reden van achterlopen op vorig jaar niet alleen het latere seizoenseffect is, maar ook dat mensen zich dit jaar minder goed aan de maatregelen houden.

Ook volgens het RIVM is er een duidelijk effect van de coronavaccinaties. Het instituut schrijft op de website dat tot half mei het overgrote merendeel van de IC-patiënten zestig jaar of ouder was. In de tweede helft van mei was deze groep niet groter dan het aantal 40 tot 59-jarigen op de Intensive Cares. IC-baas Diederik Gommers geeft eveneens aan dat dit voornamelijk komt door de vaccinatiecampagne.

Het vaccineren heeft dus wel degelijk een effect op het gedaalde aantal bezette IC-bedden. Er is op de IC’s een grote daling te zien in het aantal mensen uit gevaccineerde leeftijdsgroepen. Dat de bezetting nog altijd hoger is dan vorig jaar, komt door het latere seizoenseffect en mogelijk ook omdat mensen zich dit jaar minder goed aan de maatregelen houden.