Bericht over bijwerkingen Pfizer-vaccin bij jongeren klopt niet

Op Facebook (hier gearchiveerd) en in een bijbehorend artikel claimt CommonSenseTV dat van de kinderen die deelnamen aan vaccinproeven van Pfizer, liefst 86% bijwerkingen ervaarde. Dat zou blijken uit een factsheet van het Amerikaanse medicijnagentschap FDA. Op de website stelt het medium ook nog eens dat na de tweede prik 39% van de jongeren koorts kreeg.

Beoordeling

Het bericht mist context. In één van de tabellen uit de factsheet komt inderdaad 86% naar voren, maar dat gaat niet over specifieke bijwerkingen. Daar liggen de percentages veel lager. 86% van de kinderen uit de test ervaart pijn op de plek van prikken. Bij ruim 41% gaat het om milde pijn, een kleine 44% heeft gemiddelde pijn, en slechts één procent van alle ingeënte kinderen ervaart ernstige pijn. Dat 39% koorts kreeg, is onzin.

Feiten

Op 10 mei 2021 publiceerde de Amerikaanse Food and Drugs Administration (FDA) een persbericht over het autoriseren van het Pfizer-vaccin voor gebruik door jongeren vanaf twaalf jaar. Daarvoor was het vaccin pas beschikbaar vanaf zestien jaar oud. Ook het Europees medicijnagentschap EMA heeft het vaccin goedgekeurd voor deze leeftijdsgroep. In de verklaring van de FDA wordt aangegeven dat uitvoerig testen heeft uitgewezen dat het vaccin veilig genoeg is om te nemen voor deze leeftijdsgroep en dat in ieder geval de voordelen zwaarder wegen dan de nadelen.

Daarbij wordt een factsheet gedeeld waar CommonSenseTV haar bewering uithaalt. Dit rapport bestond al en is bedoeld voor zorginstellingen, maar is op basis van het laatste advies aangevuld met data van de proeven bij jongeren. Hier is inderdaad op pagina 25 de genoemde 86% terug te vinden. Een pagina verder zijn de percentages van specifieke bijwerkingen vermeld, zoals koorts, rillingen, vermoeidheid en hoofdpijn. De 86% verwijst niet hiernaar, maar gaat over het aantal geprikte jongeren dat ‘pijn op de plaats van prikken’ ervaart. Oftewel de jongeren van twaalf tot vijftien jaar die pijn in de schouder ondervonden door het vaccin.

In dezelfde tabel is te zien dat ruim 41% van de jongeren ‘milde’ pijn ervaart. Dit staat gedefinieerd als een pijn die geen invloed heeft op ‘activiteiten’. Een krappe 44% had pijn die ‘activiteiten’ wel beïnvloedde, en slechts één procent ondervond een ‘ernstige pijn’ die ‘dagelijkse activiteiten voorkwam’. De gemiddelde duur van de pijn was 2,4 dagen. Van de specifiek door de FDA als dusdanig geformuleerde bijwerkingen kwamen vermoeidheid (60% van de gevaccineerde jongeren) en hoofdpijn (55%) het meeste voor.

De bewering dat van de jongeren op wie het vaccin getest is 39% last van koorts kreeg, is simpelweg onwaar. Waarschijnlijk is dit het gevolg van een verkeerde optelsom. In de tabel is te zien dat 19,6% koorts van 38 graden of hoger kreeg. De andere percentages zijn 9,8% (38 tot 38,4 graden koorts), 7,6% (38,4 tot 38,9 graden), 2,3% (38,9 tot 40 graden) en niemand had koorts boven de 40 graden. Deze vallen allemaal ook onder de categorie ’38 graden of hoger’. 19,6% is het totaal aantal procent van de jongeren dat koorts kreeg. Wie de deelpercentages daarbij optelt, telt dubbel.

In dezelfde factsheet zijn de testresultaten van Pfizer voor volwassenen terug te vinden. Zo staat er in tabel 1 (pagina 20) dat van de onderzochte personen tussen de 18 en 55 jaar 83% last had van pijn op de plek waar de prik was gezet. Bij participanten vanaf 56 jaar was dit 71%. Bij beide groepen duurde de pijn gemiddeld 2,5 dagen. De resultaten van de jongeren liggen iets hoger, maar groot is het verschil niet. Ook de andere bijwerkingen lijken bij jongeren iets vaker voor te komen.

Maar wie goed kijkt ziet dat dit alleen geldt voor de milde en gemiddelde klachten. De percentages van ernstige bijwerkingen zijn voor jongeren en volwassenen vrijwel identiek en opvallend laag. Ook na de tweede prik is het aantal complicaties weliswaar hoger; ernstige bijwerkingen blijven nauwelijks voorkomen. Het lijkt erop dat de Pfizerprik voor jongeren nagenoeg hetzelfde effect heeft als voor ouderen en dat deze dus om dezelfde redenen door het FDA (en het EMA) goedgekeurd is. Dat blijkt ook uit het persbericht.

Desondanks zou je kunnen beargumenteren dat pijn op de plaats van prikken een bijwerking van het vaccin is en zodoende (minstens) 86% van de onderzochte jongeren last kreeg van bijwerkingen. Het is echter belangrijk om de juiste context te verschaffen: de hoeveelheid keren dat de jonge participanten complicaties ervaarden lag nauwelijks hoger dan die bij oudere leeftijdsgroepen. Ernstige bijwerkingen, die slechts heel zelden voorkwamen, waren voor alle onderzochte groepen nagenoeg gelijk.

Het is misleidend om groots te koppen dat 86% van de jongeren op wie het Pfizervaccin getest is last kreeg van bijwerkingen. Koorts kwam niet onder 39%, maar 19,6% van de jongeren voor na de tweede prik. Het Amerikaans medicijnagentschap FDA en het Europese EMA keuren het vaccin juist goed op basis van deze resultaten. Tot slot claimt CommonSenseTV ook nog dat de bijwerkingen ontstaan door ‘spike-eiwitten’ die cellen in reactie op het vaccin aanmaken. Dat werd al eerder door het Franse persbureau AFP ontkracht.