Exitpoll van 'De Derde Kamer' is niet betrouwbaar

Een exitpoll die het twitteraccount De Derde Kamer deelde op de dag van de Tweede Kamerverkiezingen zorgt voor argwaan over de verkiezingsuitslag. Op 19 maart deelt een Facebookgebruiker de exitpoll van acht uur ’s avonds. "Officiële website van de derde kamer zie datum en tijd (sic)," schrijft de persoon in een bericht dat al meer dan vierduizend keer werd gedeeld. "Klopt van geen kanten rutte was juist enorm gezakt in Zetels (sic)."

Volgens de Facebookpost kan het niet kloppen dat de PVV in de uitslag 17 zetels behaalde, terwijl de exitpoll van De Derde Kamer voorspelde dat dit 29 zetels zouden zijn. "Duidelijk aan de hand van de foto’s van de derde kamer word er dus wel degelijk gefraudeerd (sic)", vermeldt de Facebookpost. (hier en hier gearchiveerd)

BEOORDELING: De bewering dat de verkiezingsuitslag niet kan kloppen is onzin. De exitpolls van De Derde Kamer zijn niet betrouwbaar en kunnen dus ook niet als bewijs voor verkiezingsfraude dienen. Het account is niet open over zijn methode. Het is dus niet duidelijk hoe De Derde Kamer tot deze cijfers kwam en hoe groot hun onderzoek was. Er is tot op heden geen bewijs gevonden voor verkiezingsfraude.

FEITEN: Het twitteraccount van De Derde Kamer bestaat sinds december 2018 en deed ook al peilingen en exitpolls bij de Provinciale Statenverkiezingen van 2019. De tweets met exitpolls van de Tweede Kamerverkiezingen zijn niet meer op de twitterpagina te zien. Het account verdween namelijk tijdelijk van Twitter. Dit gebeurde vermoedelijk kort nadat de tweet met de exitpoll van 20:00 uur werd gedeeld. Een aantal dagen na de verkiezingen dook @DeDerdeKamerNL weer op met een afbeelding uit de film The Shining en de tekst "Guess who’s back".

De originele tweet met de exitpoll van acht uur ’s avonds is niet meer te vinden. Wel gaan er op sociale media verschillende  screenshots van deze tweet rond. Een exitpoll van één uur ’s middags, 17 maart 2021, is wel gearchiveerd. Een vreemd detail bij die poll is dat de tweet volgens de gegevens werd geplaatst om 5:02 in de ochtend, terwijl de tekst spreekt over de exitpoll van 1 uur ’s middags. Ook dit doet af aan de geloofwaardigheid van de gepresenteerde cijfers.

Wie er achter het account zit en hoe zij precies tot hun zetelverdeling komen is onduidelijk. Daarom kunnen deze exitpolls niet als betrouwbaar worden gezien. Het account legt geen volledige verantwoording af voor zijn cijfers, zoals andere opiniepeilers dat wel doen. De onderzoeksbureaus Ipsos, Peil.nl, I&O Research en Kantar leggen allemaal in detail uit hoe zij tot hun peilingen en exitpolls komen.

Over de verantwoording van De Derde Kamer circuleert wel een Facebookbericht met een tweet waarin zij hun methode toelichten na vragen. Het enige wat het account zegt is dat zijn methode vergelijkbaar is met die van Ipsos. Ook deze originele tweet is inmiddels verwijderd. Op 20 maart 2019 gaf het account ook al toelichting over hun methodes. Tijdens de Provinciale Statenverkiezingen in dat jaar zeiden zij samen te werken met diverse lokale organisaties. Zo zouden ze bij zo’n vijftig stembureaus aan mensen hebben gevraagd wat zij hebben gestemd.

De methode van Ipsos, waar De Derde Kamer zichzelf mee vergelijkt, is een schaduwverkiezing. Ipsos stond tijdens de drie dagen dat er gestemd mocht worden bij zestig stembureaus om te peilen wat mensen hebben gestemd. Deze gekozen stembureaus zijn verspreid over het land. Bij het selecteren van de stembureaus wordt onder andere gekeken naar de stemhistorie bij de stembureaus.

De Derde Kamer geeft behalve de vergelijking met Ipsos geen uitleg over hoe hun gekozen stembureaus over het land verspreid zijn, bij hoeveel stembureaus ze deze verkiezingen hebben gepeild en op basis van welke criteria deze selectie is gemaakt. Ook de factcheckers van het KRO-NCRV platform Pointer kwamen al tot deze conclusie. "Het lijkt zeer onwaarschijnlijk dat een klein twitteraccount als @DeDerdeKamerNL voldoende medewerkers heeft om bij net zoveel stembureaus te peilen als Ipsos," stelt Pointer.

Daarnaast is het delen van exitpolls voordat de stembussen sloten niet in lijn met de afspraken die demissionair minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren maakte met verschillende opiniepeilers. In een brief van 27 januari 2021 aan de Tweede Kamer schrijft zij overleg te hebben gehad met de bureaus die doorgaans peilingen en exitpolls houden bij verkiezingen. Omdat er bij deze verkiezingen op meerdere dagen gestemd mocht worden, werd met de peilers overeengekomen dat de exitpolls niet voor woensdag 17 maart 21.00 uur openbaar moesten worden gemaakt.

De Facebookgebruikers die de exitpoll van De Derde Kamer gebruiken om aan te tonen dat de PVV op 29 zetels stond, komen van een koude kermis thuis. In aanloop naar de verkiezingen werd de partij op geen punt zo hoog ingeschat. Dat blijkt uit de Peilingwijzer, een combinatie van de verschillende peilingen. Op zijn piek werd de PVV op gemiddeld 21 zetels gepeild, halverwege december 2020. Ook met een onzekerheidsmarge van een paar zetels kwam de partij toen niet op 29 zetels uit.

De exitpolls van De Derde Kamer gebruiken als bewijs voor fraude is vanwege de onbetrouwbaarheid van de polls onjuist. Daarnaast bevestigde de Kiesraad en de internationale verkiezingswaarnemer OVSE eerder al aan dpa dat er kort na de verkiezingen geen enkele indicatie van verkiezingsfraude was.

---

Links:

Facebookpost 1: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1853525051483256&set=a.104863323016113&type=3&theate
(gearchiveerd: https://archive.ph/ikZwm )

Facebookpost 2: https://www.facebook.com/hielkjetrijntje.roosjen/posts/124592519629036
(gearchiveerd: https://archive.ph/flPPL )

Twitteraccount @DeDerdeKamerNL: https://twitter.com/DeDerdeKamerNL
(gearchiveerd: http://dpaq.de/CeTCd )

‘Guess who’s back’ tweet: https://twitter.com/DeDerdeKamerNL/status/1373000743066685447 (gearchiveerd: http://dpaq.de/CpfZS )

Exitpoll 20.00 uur screenshot 1: https://twitter.com/Christovte1/status/1372321903038316547 (gearchiveerd: http://dpaq.de/avLsI )

Exitpoll 20.00 uur screenshot 2: https://twitter.com/rene_bobtail/status/1373362948542980102 (gearchiveerd: http://dpaq.de/GbIKF )

Gearchiveerd exitpoll 13.00 uur: http://dpaq.de/jHJBB

Verantwoording methodes van onderzoeksbureaus:
Ipsos: https://www.ipsos.com/nl-nl/tweede-kamerverkiezing-2021-de-exitpoll 
(gearchiveerd: http://dpaq.de/1QHDa )

Peil.nl: https://home.noties.nl/peil/onderzoeksopzet/
(gearchiveerd: http://dpaq.de/yJD6f )

I&O Research: https://www.ioresearch.nl/veelgestelde-vragen-bij-opinie-en-draagvlakonderzoek/
(gearchiveerd: http://dpaq.de/YfmYg )

Kantar: https://www.tns-nipo.com/nieuws/persberichten/vvd-daalt-naar-36-zetels
(gearchiveerd: http://dpaq.de/SBIiG )

Facebookpost over verantwoording De Derde Kamer: https://www.facebook.com/fryslanfvd/photos/a.393452837938730/780463839237626
(gearchiveerd: https://archive.ph/byxUK )

Verantwoording op Twitter in 2019: https://twitter.com/DeDerdeKamerNL/status/1108434239056416768
(gearchiveerd: https://archive.ph/4G7HS )

Factcheck Pointer: https://pointer.kro-ncrv.nl/pointer-checkt#/?article=4515|
(gearchiveerd: https://archive.ph/IbMkB )

Kamerbrief Ollongren: https://t.co/k6qQXCGqUG?amp=1
(gearchiveerd: http://dpaq.de/vPM6O )

Peilingwijzer: https://peilingwijzer.tomlouwerse.nl/p/laatste-cijfers.html

dpa-factcheck over vermeende verkiezingsfraude: https://dpa-factchecking.com/netherlands/210318-99-879086/

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com