Gemeente Zwijndrecht verwijderde verkiezingsborden van plekken waar ze niet zijn toegestaan

Op sociale media is ophef ontstaan rondom het verwijderen van verkiezingsborden door de gemeente Zwijndrecht. "Het is triest te zien dat onze vrijheid van meningsuiting zelfs door Gemeenten wordt geboycot," schrijft een man in een brief die rondgaat op Facebook. Bij berichten over het weghalen van de borden zijn foto’s te zien van mannen in fluorescerende jassen, met verkiezingsborden van de partij Forum voor Democratie in hun handen. (Facebookpost hier gearchiveerd)

BEOORDELING: De gemeente Zwijndrecht geeft inderdaad aan dat zij meerdere verkiezingsborden hebben weggehaald. Volgens de gemeente ging het hier echter om 'illegale verkiezingsborden', die op plekken hingen waar ze niet waren toegestaan. Gemeenten mogen in zo’n geval de borden verwijderen. De posts op sociale media waarin wordt beweerd dat de gemeente de vrijheid van meningsuiting boycot of fraude pleegt, missen daarmee essentiële context.

FEITEN: Bij het voeren van een verkiezingscampagne moeten politieke partijen zich aan regels houden. Deze regels hebben ook betrekking op waar zij posters en verkiezingsborden mogen ophangen. Iedere gemeente bepaalt zelf de spelregels. Deze worden meestal opgenomen in de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV).

Ook bij de gemeente Zwijndrecht is dit het geval. In Artikel 2:42 van de APV staat aangegeven dat het verboden is om zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbende op een openbare plaats een aanplakbiljet of ander geschrift te plakken, of te bevestigen. Voor het aanbrengen van meningsuitingen en bekendmakingen, waar campagneposters onder vallen, kan de gemeente aanplakborden aanwijzen. Ook mag het college verdere regels opstellen voor het aanbrengen van meningsuitingen.

Daarbij staat ook in artikel 5:16 van de APV, over vrijheid van meningsuiting,: "Het college kan de vrijheid van meningsuiting als bedoeld in het eerste lid beperken door een verbod in te stellen (...) op door het college aangewezen openbare plaatsen".

"Het klopt dat er van verschillende politieke partijen verkiezingsborden zijn weggehaald door de gemeente," schrijft de gemeente Zwijndrecht op 16 maart 2021 in een verklaring op haar website, na vragen over het verwijderen van de borden. "In de gemeente Zwijndrecht zijn er plekken aangewezen voor het plakken of plaatsen van campagneposters/borden voor de Tweede Kamerverkiezingen." Op Twitter deelt de gemeente het bericht met de toevoeging: "De gemeente verwijdert alleen verkiezingsborden of posters die zijn aangebracht op plekken waar dat niet mag."

Tegen het AD zegt een woordvoerder van de gemeente dat het in dit geval vooral ging om sandwichborden. Dat zijn borden die aan lantaarnpalen en verkeersborden kunnen worden bevestigd. Het is aannemelijk dat ook op de foto die op sociale media rondgaat, zo’n sandwichbord werd verwijderd. Op de middenberm waar de gemeentewerkers werden gefotografeerd zijn geen andere opties om een bord te bevestigen dan de lantaarnpaal, het verkeersbord of het stoplicht.

De gemeente heeft het recht om op lantaarnpalen reclame te plaatsen verpacht aan een commercieel bedrijf, meldt de woordvoerder in het AD-artikel. "Het gaat om landelijke verkiezingen, als landelijke partijen iets willen, kunnen ze zich daar melden."

Meerdere gemeenten staan het gebruik van 'sandwichborden' niet toe, en verwijderen deze daarom als politieke partijen toch hun posters aan lantaarnpalen bevestigen. Dit gebeurde bijvoorbeeld in 2019 in De Bilt met een bord van D66. Ook in Utrecht werden in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen 2021 al verkiezingsborden van Forum voor Democratie verwijderd van lantaarnpalen.

In andere gemeenten zijn sandwichborden wel toegestaan, bijvoorbeeld in Rotterdam. Maar ook dan zijn er regels aan verbonden. Zo mogen er niet meer dan twee borden boven elkaar worden geplaatst. Ook mogen de borden geen verkeershinder veroorzaken.

De vrijheid van meningsuiting wordt in Zwijndrecht dus niet 'geboycot', zoals op Facebook wordt beweerd. Verkiezingsborden mogen niet overal worden opgehangen. Borden die op een plek hangen waar ze niet zijn toegestaan, mogen worden verwijderd.

---

Links:

Facebookpost 1:
https://www.facebook.com/groups/235606791256326/permalink/288389902644681/ (Gearchiveerd: https://archive.ph/jlxOe )

Over regels bij verkiezingscampagne: https://www.kiesraad.nl/verkiezingen/tweede-kamer/organiseren-verkiezing/verkiezingscampagne
(gearchiveerd: https://archive.ph/vZ6ri )

APV Zwijndrecht: http://dpaq.de/SfRrm
(gearchiveerd: https://archive.ph/gNn8S )

Reactie gemeente Zwijndrecht: https://www.zwijndrecht.nl/Inwoners/Actueel/Nieuwsarchief/2021/Maart/Illegale_verkiezingsborden_in_Zwijndrecht
(gearchiveerd: https://archive.ph/ydUgj )

Twitterbericht gemeente Zwijndrecht: https://twitter.com/gemzwijndrecht/status/1371786578792697856
(gearchiveerd: https://archive.ph/XReFF )

Artikel AD over verwijderen borden: https://www.ad.nl/dordrecht/zwijndrecht-haalt-illegale-verkiezingsborden-weg~abb23fc6/
(gearchiveerd: https://archive.ph/rmt3r )

Over verwijderen borden in De Bilt in 2018: https://www.ad.nl/utrecht/verkiezingsbord-d66-verwijderd-na-tip-oppositiepartij-forza-de-bilt~a07e5fd8/
(gearchiveerd: https://archive.ph/nC2SE )

Over verwijderen borden in Utrecht: https://www.duic.nl/politiek/aan-lantaarnpalen-vastgemaakte-borden-van-forum-voor-democratie-in-utrecht-verwijderd-door-gemeente/
(gearchiveerd: https://archive.ph/Z42uG )

Regels sandwichborden, gemeente Rotterdam: https://www.rotterdam.nl/wonen-leven/verkiezingen/
(gearchiveerd: https://archive.ph/Rq1kM )

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com